“Tot volgend jaar in Jeruzalem”
[Recensie] In Wij blijven bij elkaar wordt het verhaal verteld van de familie Birnbaum. Martine Letterie heeft vier van de zes kinderen Birnbaum op hoge leeftijd in Israël ontmoet. Het verhaal over de familie begint tijdens de Kristalnacht in 1939. Letterie vertelt de geschiedenis van de familie vanuit het perspectief van de zes kinderen. De chronologische volgorde van het boek is te zien aan de data die boven elk hoofdstuk beschreven staat. Bij het openslaan van het boek is de route van de tocht van de familie te volgen en een klein kaartje van hun eindbestemming. Achterin het boek staat dezelfde getekende route weergegeven.
In de opbouw van het boek laat Letterie als het ware alle kinderen hun belevingen vertellen. Het boek begint met een hoofdstuk over Soni en daarna Gina. De daaropvolgende hoofdstukken komt er steeds een kind bij. Immers de tijd verstrijkt en de jongere kinderen krijgen ook hun herinneringen die Letterie verwerkt heeft.
Alhoewel Wij blijven bij elkaar een jeugdroman is, zullen volwassenen dit boek eveneens graag lezen. Veel wat je als volwassene zelf weet over de Tweede Wereldoorlog speelt in je gedachten mee, maar dit wordt niet nadrukkelijk beschreven. Nergens wordt er gesproken over de vernietigingskampen. Daar kiest de schrijfster heel bewust voor. Letterie: “Een kinderboek moet altijd hoop bieden en dat is in een concentratiekamp niet te vinden.”
Dat maakt dit boek zo bijzonder. De strijd om te overleven, de angst, de honger, de onzekerheid waarin de familie verkeert, voel je door het hele verhaal lopen. Als ook de familieband die heel hecht is. De wil en het grote verlangen om als familie bij elkaar te blijven, geeft ieder steun om te blijven hopen.
Bovendien gaat het er niet alleen om als gezin te overleven maar om met elkaar Joodse weeskinderen te helpen die aan hen worden toevertrouwd. Mede door toedoen van de inzet en de taaiheid van de moeder kan het gezin de zorg voor de Joodse kinderen zonder ouders opeisen. Ook hier zetten de kinderen naast de ouders, zich voor in.
Dit boek trekt je als lezer het verhaal in. Martine Letterie schrijft alsof elk lid van de familie zelf aan het woord is in dit boek. Wat zo uniek is aan dit boek is dat Letterie naar Israël is gereisd om de kinderen Birnbaum te interviewen. De beleving van de gesprekken maken dat Letterie in haar nawoord zegt: “Het was alsof de kinderen over mijn schouder meekeken terwijl ik schreef.”
Letterie deelt naast de persoonlijke belevenissen van de familie veel informatie over Joodse gebruiken en tradities. Ze laat zien dat de familie door hun geloof en de Joodse tradities kracht proberen te vinden in hun moeilijke omstandigheden. “Tot volgend jaar in Jeruzalem” is een wens die hoop uitspreekt. Het is een afsluitende wens van het Joodse Paasfeest.
Die hoop lees je in dit boek. Een boek over de oorlog die door deze persoonlijke verhalen maakt dat je het verhaal ingetrokken wordt. Een boek om te beleven en van te leren.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
