De weerspannige koning
[Signalering] Willem III is de beruchtste van de drie koningen die Nederland in de 19deeeuw regeerden. Dit komt door de vele schandalen waarmee zijn koningschap is omgeven, maar ook door de tijd waarin hij staatshoofd was. Willem moest rekening houden met de grondwet maar was van nature een autocraat die zelf wilde regeren. Zijn karakter noemt de auteur ‘weerspannig’: hij had weinig zelfbeheersing en werd driftig als hij zin niet kreeg. Eerst was hij een onwillige erfprins die het zijn ouders niet gemakkelijk maakte hem op te voeden voor het toekomstige koningschap. Toen moest zijn moeder hem smeken om zijn overleden vader op te volgen (de liberale grondwet was het struikelblok). Ten slotte zat hij op de troon en maakte ruzie met iedere regering waarmee hij te maken kreeg. Zijn wellustige neigingen werden ook niet minder door zijn slechte huwelijk met de intellectuele Sophie.
Uitgerekend onder deze koning maakte Nederland economisch, politiek, godsdienstig, technisch en ook moreel een ingrijpende transitie door. Kuipers ‘gebruikt’ de biografie daarom vooral gretig als lens om naar het Nederland van toen te kijken. Hij beschrijft Willem III in de context van zijn tijd, met politieke strubbelingen zoals rond de Luxemburgse kwestie, het Palingoproer en het socialistische pamflet Uit het leven van Koning Gorilla. Kuipers zet Willem echter ook neer als een vorst met begrip voor de protestanten die geen herstel van de bisschoppelijke hiërarchie wilden, die een warm hart had voor gewone mensen en die bij rampen oprecht medeleven toonde. Kuipers beschrijft ook zijn moeizame gezinsleven, zijn talloze (openlijke) amoureuze verhoudingen en zijn tweede huwelijk met Emma van Waldeck-Pyrmont bij wie hij als bejaarde en zieke man een dochter wist te verwekken, wat onvermijdelijk tot geruchten leidde. Kuipers gaf al meer vorstelijke levens een interessante plek in de geschiedenis en schreef opnieuw een prettig leesbaar en rijk geïllustreerd boek.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
