Rommelig vervolg
[Recensie] In het eerste deel van het vierluik van Roy Jacobsen over het leven van Ingrid Barrøy, Witte zee, is zij ongeveer twintig jaar ouder. We naderen het einde van de Tweede Wereldoorlog en we volgen haar gedurende de afloop en de nasleep ervan.
Ingrid is alleen achtergebleven nadat de medebewoners ieder hun eigen weg hebben gekozen. Zeker in de oorlogsjaren is armoe troef en zij is genoodzaakt om elders te werken om aan geld te komen. Als zij terugkeert is de sfeer vreemd, alsof zij voelt dat er iets aan de hand is. Kort daarop vindt zij kledingresten en vervolgens stoffelijke overschotten, maar ook een levende man, hoewel hij eerder dood dan levend is. Zij ontfermt zich over hem en wonderlijk genoeg knapt hij op. Communiceren gaat niet. Hij blijkt Russisch te zijn en zij spreken elkaars taal niet. Zij blijven bij elkaar en er bloeit iets op. Wat je een idylle zou kunnen noemen wordt ruw verstoord door een onverwacht bezoek van Duitsers en een Noorse collaborateur. Zij gaat ver om haar (inmiddels) geliefde te beschermen en krijgt het zwaar te verduren.
Witte zee is goed te lezen zonder kennis te hebben van het voorafgaande. De meeste personages die daarin een rol speelden komen hier nauwelijks in het stuk voor. Pas aan het einde, als de oorlog voorbij is, keren de meesten terug. Met aanhang waardoor het ineens een stuk voller aanvoelt. Tot het zover is maakt Ingrid nogal wat mee. Zij komt terecht in een kliniek om te herstellen van zware verwondingen. Zelf weet zij niet wat er is gebeurd, zij is een aantal dagen kwijt, maar Ingrid komt er weer bovenop. Aldaar, maar ook op de bootreis naar huis laat zij zich gelden, gewend als zij is om de touwtjes in handen te hebben.
Eenmaal thuis aangekomen probeert zij de draad weer op te pakken. Er ontstaan complicaties als de eerdere collaborateur verantwoordelijk wordt voor de (tijdelijke) herhuisvesting van ontheemde Noren. Tijdens de confrontaties met die man komt er een en ander terug van hetgeen in haar geheugen ontbreekt.
Het eiland Barrøy speelt ook nu een centrale rol, hoewel een flink deel van Witte zee zich afspeelt op de boot, tijdens de terugreis van de kliniek. Het weer is onstuimig, overal schuimkoppen, vandaar de titel. Het gevolg is wel dat de sfeer op het eiland die in het voorgaande deel zo fantastisch uit de verf komt nu minder prominent is. Het gaat meer over het leven van de hoofdpersoon dan over het harde en zware eilandleven. Dat gemis wordt niet gecompenseerd door andere facetten.
Hoewel een fascinerende geschiedenis is Witte zee qua structuur en vertelkracht minder dan De onzichtbaren. Het is ook rommeliger en dat manifesteert zich vooral richting het einde. Alsof Jacobsen niet goed wist welke kant het verhaal op zou moeten gaan. Zo komt Ingrid ineens aan een flinke som geld, een beetje boel een konijn uit de hoge hoed en keren degenen die aan het eerste deel zo veel meer kleur gaven terug naar het eiland. Alles is hiermee in gereedheid gebracht voor het vervolg.
—
Eerder verschenen op JKleest
