Over een intrigerende vroege monnikenbeweging
[Recensie] Kloosters krijgen in deze tijd weer wat meer aandacht. Niet dat er massaal wordt ingetreden, maar velen gaan graag in retraite. Even weg uit deze snelle wereld en de waan van de dag, om tot rust te komen. Monniken van nu en vroeger kunnen ons inspireren om ons leven anders in te richten. De woestijnvaders hebben dat effect al eeuwenlang. Zij waren de voorlopers van de huidige kloosters. De eerste christelijke monniken, in de eerste eeuwen van onze jaartelling, leefden vaak juist in hun eentje in plaats van in een groep. Wel trokken ze veel bewonderaars aan en zo ontstond er regelmatig toch een klooster. In het boek Woestijnvaders worden een aantal van deze vroege monniken beschreven.
De buitenkant van het boek is zo degelijk en sober als de woestijnvaders zelf, maar voor het binnenwerk is flink uitgepakt door een team van mensen die de teksten van Mattias Rouw tot een kunstwerk hebben gemaakt. Ik vind het ontzettend mooi. Het heeft ervoor gezorgd dat Woestijnvaders in 2015 verkozen is tot het theologische boek van het jaar. Elf monniken worden uitgelicht in een eigen hoofdstuk, waaronder twee vrouwen. Er staan historische feiten in, met jaartallen en kaarten. Maar het belangrijkste zijn de levensverhalen. Tussendoor zijn er hoofdstukken over ‘anonieme grijsaards’, want in de loop van de tijd zijn veel verhalen doorverteld zonder dat duidelijk is van wie het afkomstig was.
Ik vind het geweldig om te lezen, maar ergens halverwege bekruipt me een schuldgevoel. Mijn leven is zo anders, zou ik niet meer als een monnik moeten doen? Ze leven zeer sober en helemaal gericht op anderen, is dat niet veel prijzenswaardiger dan hoe wij het nu gewend zijn? Aan de andere kant schieten sommigen er naar mijn mening een beetje in door. Het is toch niet slecht om jezelf te verzorgen. Bijna leg ik het boek in een hoekje om er voorlopig niet naar te kijken. Gelukkig komt er dan een hoofdstuk over Poimen, die erg begripvol is naar zijn medemens. Hij zegt: Wees een voorbeeld, geen rechter.
Dat blijft resoneren in mijn hoofd. Ik kan een ander soms behoorlijk veroordelen, al is het maar in mijn hoofd. Poimen leert me om mild te zijn naar anderen en naar mezelf. Hij roept andere monniken ook op om elkaar vrijheid te gunnen (voor zover je een ander niet in gevaar brengt natuurlijk).
Vol goede moed lees en kijk ik verder. Vaak lees ik op zondagochtend in de vroegte een paar bladzijden. Wat mooi om na zoveel eeuwen iets te mogen leren van wijze mannen en vrouwen. Woestijnvaders geeft inderdaad een heleboel inspiratie voor nu.
—
Eerder verschenen op Lalageleest
