"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Wolfskwint

Dinsdag, 2 maart, 2021

Geschreven door: Bibi Dumon Tak
Artikel door: Lalagè

Was haar moeder echt gek?

[Recensie] Wolfskwint is gebaseerd op het leven van Steffie Mons, wier moeder het grootste deel van haar leven in een psychiatrisch ziekenhuis doorbracht. Ze werd opgenomen toen Steffie drie jaar was. Er waren wat mislukte ‘vakanties’, maar nooit meer vormden ze een gewoon gezin.

In het boek blikt de 28-jarige Steffie terug op haar leven. Haar bijbaan als pianostemmer krijgt daarbij veel aandacht. Het stemmen is fysiek zwaar werk en mensen vinden het vaak bijzonder dat een vrouw hun piano komt stemmen. Het levert mooie beschrijvingen op. Steffie vindt het fijn om hard te werken, zodat ze niet hoeft na te denken en er geen herinneringen aan vroeger bovenkomen.

Af en toe is er toch iets wat haar doet denken aan haar jeugd. Het verhaal springt steeds heen en weer in de tijd en daardoor vind ik het soms lastig om te volgen, maar het geeft wel goed weer hoe de herinneringen van een mens werken. Op de begrafenis van haar vader zegt de buurvrouw iets wat Steffies gedachten weer in gang zet. Ze besluit dat ze toch meer wil weten over het leven van haar moeder. Daarom neemt ze contact op met de non die jarenlang haar moeder verpleegde. Zij werkt inmiddels niet meer in het gesticht en het lukt haar om een kopie te krijgen van het dossier van Steffies moeder.

Dan volgen vele letterlijke citaten uit dit dossier, wat echt zo is bijgehouden. Ik heb wel eerder schokkende verhalen gelezen over de psychiatrie in de jaren zestig, maar het was nog nooit zo concreet. Artsen hebben genoteerd hoe ze de moeder van Steffie zagen en welke pillen ze haar voorschreven. Ook werden haar elektroschokken toegediend.

Pf

Bibi Dumon Tak laat het verhaal van Steffie goed uit de verf komen in deze romanvorm. Het pianostemmen levert mooie metaforen. Als lezer ga ik mee in Steffies zoektocht. Was haar moeder echt gek? Of heeft het gesticht haar gek gemaakt? Wat was de rol van Steffies vader? En had zij zelf andere keuzes moeten maken? Sommige dingen worden haar duidelijk, maar er zullen altijd veel vragen blijven. Het schuldgevoel gaat niet weg. Toch kan ze het verleden nu beter laten rusten:

“Mijn eigen weg begint nu, of beter, begon de dag na mijn vaders begrafenis, het is nog vroeg genoeg om er iets van te maken, ik ben achtentwintig, ik mag nog dromen, ik werk aan een proefschrift, ik woon sinds heel kort weer samen, ik speel op een piano die door iemand anders wordt gestemd.”

Eerder verschenen op Lalagè Leest