"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Ze kwam uit Marioepol

Woensdag, 23 januari, 2019

Geschreven door: Onbekend
Artikel door: Karin de Leeuw

De onkenbare moeder

[Signalering] Een mens kan bijna zestig worden en toch niets weten van zijn moeder, zelfs al heeft men tot zijn tiende jaar met haar gewoond. Het overkwam Natascha Wodin. In 1945 werd ze geboren in een vluchtelingenkamp in Duitsland. Haar ouders zijn van Russisch Oekraïense afkomst. In de oorlog zijn ze als dwangarbeider naar Duitsland gedeporteerd. De oorlog eindigt voor hen in de Amerikaanse zone, waar ze als displaced persons blijven.

“Als je zou hebben meegemaakt wat ik heb meegemaakt..”, zei de moeder regelmatig tegen haar dochter. Tegen die tijd is deze dochter al de enige tegen wie ze haar verhaal nog kan vertellen. Het huwelijk van de ouders is gestrand en het zusje van Natascha is pas vier jaar. Maar moeder vertelt weinig. Veel vaker neemt ze afscheid van de kinderen, omdat ze zegt te gaan sterven. Tot, op een dag, in maart 1956, ze inderdaad het water in loopt en verdrinkt.

Drie foto’s, twee documenten, waaronder het huwelijksbewijs van haar ouders en een kostbaar icoon is alles wat Wodin nog heeft van haar moeder, tot ze in 2013 op een Russische website de eerste gegevens over haar moeder vindt.

Langzaam komen puzzelstukjes bij elkaar over de vrouw van wie ze hield en voor wie ze bang was. De vrouw die haar zelfvertrouwen kwijtraakte door de wijze waarin de geschiedenis en de gebeurtenissen in haar persoonlijk leven haar vermaalden. Afkomstig uit Oekraïne werd zij en haar familie, van gegoede komaf slachtoffer van Stalin. Haar zusje overleed in een gevangenkamp.

Kookboeken Nieuws

Door de deportatie kregen ze te maken met een volgende dictator, Hitler. En na het einde van de Tweede Wereldoorlog hoorde ze opnieuw tot de verschoppelingen: Russen, gehaat door de Duitsers te midden van wie ze woonden. Het is vooral schrijnend om te lezen hoe zeer de vernedering van die na-naoorlogse jaren zijn sporen trekt in het leven van de jonge Natascha.

Wodin beschrijft haar zoektocht naar het verleden van haar moeder én haar eigen herinneringen met de nodige distantie. Maar juist in de warrigheid van de zoektocht en het uitstel dat ze daarvoor steeds weer heeft gezocht, blijkt haar eigen ontreddering. Deze, in Duitsland gevierde en bekroonde schrijfster, heeft met dit boek laten zien hoe mensen door de geschiedenis vergeten en vermalen kunnen worden.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles