"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Zeegang

Woensdag, 24 mei, 2017

Geschreven door: Jaap R. Bruijn
Artikel door: Djoeke van Netten

Zeevarend Nederland in de achttiende eeuw

[Signalering] ‘Zeegang’ betekent volgens Van Dale niet meer dan ‘deining’, maar Jaap Bruijn komt met een nieuwe betekenis, die meteen overtuigt. Zeegang is in dit boek de gang naar zee, de zeeman op zoek naar werk en aan het werk. Bruijn beschrijft in het algemeen én in het bijzonder de vele zeevarende Nederlanders en buitenlanders op Nederlandse schepen in de 18de eeuw. In de koopvaardij, marine, walvisvaart, zeevisserij en bij de VOC was werk voor tienduizenden per jaar. Zeegang kent nauwelijks een aanloop en eigenlijk geen conclusie, maar geeft in een twaalftal hoofdstukken antwoord op alle wie-, wat-, waar-, hoe- en waaromvragen die er over dit onderwerp te verzinnen zijn.

Bruijn, emeritus hoogleraar zeegeschiedenis, is goed op de hoogte van recent onderzoek en weet sterk kwantitatieve en kwalitatieve gegevens, archiefmateriaal en persoonlijke levensverhalen te combineren. De 18de eeuw blijkt geen tijd van grote  veranderingen (maar daarom niet minder interessant) en, na initiële groei, uiteindelijk ook in de zeevaart een periode van stagnatie en achteruitgang. Wat uit de persoonlijke verhalen van een tiental zeelieden blijkt die door het boek heen aan bod komen, is vooral het gebrek aan romantiek of heroïek in de 18de-eeuwse ‘zeegang’. Naar voren komen vooral de vreselijke risico’s en de onzekerheid voor de zeelieden zowel als het thuisfront.

Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine

Boekenkrant