"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Zeg het tegen God. Een aanmoediging om te bidden

Zondag, 25 november, 2018

Geschreven door: Luigi Gioia
Artikel door: Wolter Huttinga

Leven in relatie met God

De schrijver

[Recensie] Luigi Gioia, zijn naam doet het al vermoeden, is afkomstig uit Italië. Hij is benedictijner monnik en hoogleraar systematische theologie, verbonden aan universiteiten in Rome en Cambridge. Hoewel dit boekje zeer eenvoudig geschreven is, is Gioia blijkbaar echt een geleerde meneer. Ik had tijdens het lezen van dit boek helemaal niet vermoed dat ik te maken had met de dezelfde persoon die ook The Theological Epistemology of Augustine’s De Trinitate schreef. Knap, om je geleerdheid zo te kunnen verstoppen. 

Thematiek

“Heer, leer ons bidden”. Volgens Gioia is het niet alleen een vraag die de leerlingen in het Nieuwe Testament herhaaldelijk aan Jezus voorleggen, maar een vraag die door de eeuwen heen op de lippen van de mensheid ligt. Direct maakt hij overigens duidelijk dat het niet betekent “leer ons bepaalde woorden tegen God prevelen’. Het betekent ook niet ‘leer ons een trucje”. Het gaat om de vraag hoe je je leven in relatie met God kunt brengen en daarin kunt oefenen en ingroeien.

Hereditas Nexus

Het is denk ik een even slimme als terechte move dat hij van gebed niet een dingetje binnen het geloof maakt, maar laat zien dat het ‘het geloof zelf’ is. Leer ons bidden, dat is in feite “leer ons leven”, of “leer ons mens te zijn”. Gioia betoogt dat het gaat om de juiste geesteshouding: afstemming van je leven op het leven van Jezus. En wat deed Jezus: hij noemde God ‘Vader’ en zag van zichzelf af. Bidden is dus je verenigen met Jezus, de Zoon van God.

Gioia bespreekt daarbij uitvoerig het Onze Vader en de Bergrede, om zogezegd de verbinding met de “geest van Jezus” centraal te stellen. Het gaat hem dus om verbinding met het verhaal van Jezus en dat impliceert dat je je leert verbinden met God zelf. 

Opvallend

“Onze enige kans om werkelijk tot bidden te komen is door ons te laten opnemen in het gebed van Jezus, door een te worden met Hem, door Hem in ons te laten bidden via zijn Geest. Dat is het werkelijke doel van het Onze Vader. Het is niet bedoeld om ons te leren bidden, maar om te worden opgenomen in het gebed van Jezus.” Daar draait Gioia de zaken eens even lekker om. Nu heb ik genoeg evangelicaal-protestantse boekjes over bidden gelezen die allemaal van bidden een soort verplichting wisten te maken, met schema’s en al en een hijgerige focus op ‘gebedsverhoring’. Opvallend dat een overduidelijke katholiek het gebed weer zo weet te verwoorden dat het de glans van het protestantse oerbegrip ‘genade’ ontvangt. Het begint niet bij jou. Het draait niet om jou. Bidden is van jezelf afwijzen.

Indringendste zinnen

“Ons onvermogen om te vergeven is de structurele ontluistering die we als christenen nodig hebben om ons voortdurend te laten bidden en smeken. Als ik die noodzaak, dat onvermogen, deze vernedering niet ervaar, dan ga ik niet op de knieën. Mijn gebed kan jarenlang lauw en vrijblijvend zijn, tot ik op een gegeven moment geconfronteerd word met de noodzaak om iets te vergeven wat fout is, wat pijn doet, wat me innerlijk verscheurt. Dan sta ik op een kruispunt. Als ik christen wil zijn moet ik vergeven en om dat te kunnen moet ik bidden, bonzen, bedelen, vragen; dan begin ik eindelijk echt te bidden.”

Reden om dit boek niet te lezen

Laat ik vooropstellen dat het lastig is dit boek te beoordelen. Het is een spiritueel boek, een ‘stichtelijk werkje’. Het is dan ook typisch een boek dat zichzelf niet op de voorgrond stelt, maar wijst op de geestelijke werkelijkheid die het wil openen en waarin het je probeert in te wijden. Het bestaat voor pakweg een kwart domweg uit citaten uit de psalmen en de evangeliën. Net of je de kerkvaders zit te lezen.

Hoewel het heel anders van toon en theologische kleur is dan die eerder genoemde evangelicaal-protestantse boekjes, deelt het met die boekjes de soms tenenkrommende taal, die vermoedelijk voortkomt uit het feit dat het vertaald is. Een hoofdstuk heeft bijvoorbeeld de titel Wauw, een aanwezigheid!. Dan denk ik: “Wauw, een effectief middel om mij als lezer af te stoten!”

Verder is het boek op zich goed op de hoogte van de aangevochten dan wel door en door seculiere staat van onze westerse mensenharten, maar het is ook voor een vroom werkje toch wel gewoon… heel vroom. De ervaring van Gods afwezigheid en de rauwheid van het leven komen wat summier aan bod. 

Reden om dit boek wel te lezen

Maar laten we wel wezen, ik heb het boek in één teug opgedronken. Een hele foute manier waarop dit boek zich dus niet laat lezen. Eenmaal daags een hoofdstukje, dat zou ik als spiritueel dokter voorschrijven. En dan heb je een eenvoudig en liefdevol boekje in handen dat je niet zozeer helpt om te bidden, als wel om je leven bewuster te leven in de sfeer van Gods aanwezigheid. Om vervolgens de gedachte aan te reiken dat nu juist dat misschien wel de kern van bidden is.

Voor het eerst verschenen in Trouw