"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Zo, ben jij er ook nog?

Woensdag, 16 december, 2020

Geschreven door: Bert van Slooten, Elly van der Klauw
Artikel door: Henk Slechte

Kind in de Tweede Wereldoorlog

[Recensie] Roos Bazuijnen (87) was negen toen de bezetters haar communistische ouders arresteerden. Ze hielp haar twee zusjes in het ouderlijk huis drie oorlogsjaren door. Ze vertelde haar verhaal aan de auteurs, die het Rotterdamse gezin beschrijven waarvan de leergierige Roos, vernoemd naar Rosa Luxemburg, zich herinnert dat het anders was dan de andere in de buurt, omdat vader Hendrik al voor 1940 op straat actief was als communist. De kinderen merkten van de oorlog eerst alleen dat ze een boek over Dik Trom niet meer mochten lezen, omdat er een sneeuwbalgevecht in voorkwam tussen Duitsers en Nederlanders, en dat een Joods klasgenootje verdween. De kinderen merkten niet dat vader ’s nachts was gearresteerd. Hij drukte de illegale krant De Waarheid, werd in 1941 opgepakt en stierf in Neuengamme. Dat moeder Cor vervolgens een man in huis en in bed nam, die elders in het communistische verzet actief was geweest en naar Rotterdam was gevlucht, schokte de kinderen niet. De arrestatie van moeder en haar vriend Cornelis van der Kraats in 1942 staat Roos 77 jaar later nog wel tamelijk helder voor de geest. Daarna waren de meisjes op zichzelf aangewezen, en nam Roos de moederrol op zich. Ze overleefden de Hongerwinter met hulp van de bovenburen en de vrouw van de kruidenier, maar vooral dankzij Roos’ koelbloedigheid.

De lezer kan goed navoelen hoe moeilijk het toen voor de drie jonge meisjes was. Voor Roos was een emotioneel moment dat ze haar lievelingsboek in het vuur gooide, wat tot overmaat van ramp nauwelijks warmte opleverde. Na een mislukte hongertocht zochten de kinderen hun toevlucht bij familie in Barendrecht. Daar maakten ze de Bevrijding mee, en de terugkomst van hun moeder. Ze zei tegen Roos slechts: “Zo, ben jij er ook nog?” Deze kille begroeting was kenmerkend voor de levenslange verhouding tussen
moeder en dochter en is daarom de titel van het boek. Dankzij het geheugen van Roos en de speurzin van de auteurs naar het verzet van vader en moeder Bazuijnen en Cornelis van der Kraats én wat met hen gebeurde na hun arrestatie, belicht dit boek een kant van de oorlog, die in de literatuur nog weinig aan bod kwam. Het lievelingsboek van Roos had meer aandacht (en een afbeelding) verdiend dan alleen de titel: het dikke Boek voor de Jeugd verscheen in 1937 bij de Arbeiders Pers en telde 165 verhalen en ca. 300 illustraties van toen bekende schrijvers en kunstenaars.

Eerder verschenen op Geschiedenis Magazine

Boekenkrant