Alledaagse dingen in een afgelegen dorp
[Recensie] Een klein dorp van amper vierhonderd zielen, op een afgelegen plek, bevolkt door mensen die weinig op hebben met stadse fratsen. Wat gebeurt daar nou helemaal dat het waard is om een boek van ruim tweehonderd pagina’s over te schrijven? Kwestie van perspectief. Degenen die een hectische omgeving zijn gewend zullen zeggen: helemaal niets. De mensen die hun hele leven in het dorp wonen en de wereld daarbuiten vooral kennen van horen zeggen zullen zeggen: heel veel. De IJslander Jόn Kalman Stefánsson heeft in Zomerlicht, en dan komt de nacht van alles beschreven waar de één zijn schouders over ophaalt en waar een ander helemaal van ondersteboven is.
Acht verhalen met enige samenhang
Zomerlicht, en dan komt de nacht bevat acht verhalen die aan elkaar worden gepraat door een anonieme verteller. Er is enige samenhang, sommige personen komen vaker voor, anderen incidenteel. Om een indruk te geven zal ik er een paar uitlichten.
Het eerste verhaal, Het universum en een donkere fluwelen jurk,
gaat vooral over de directeur van de breifabriek. Het klinkt groter dan
het is, maar alles moet in verhouding worden gezien. Van het ene op het
andere moment geeft hij alles op. Hij wijdt zich voortaan aan de studie
van de sterren, verkoopt zijn hele hebben en houden om aan eerste
drukken te komen van boeken over deze materie. Het heeft een grote
impact op het dorpsleven, het houdt de gemoederen bezig.
In die breifabriek
komt een tijdje later een restaurant. Dat alleen al veroorzaakt een
kleine aardschok, maar het is vooral de exploitant die de tongen
losmaakt. De dame in kwestie is het mikpunt van jaloezie van de
getrouwde vrouwen, mannen brengt zij het hoofd op hol. Onverstoorbaar
gaat zij haar gang, wat het ongenoegen alleen maar verder vergroot.
Prachtige uitsmijter
Niets ten nadele
van wat Stefánsson tot dan heeft gepresteerd, het is het slotverhaal
dat de meeste indruk maakt. Eén van de aspecten die mij minder beviel
aan dit boek was dat de meeste personen mij tamelijk onverschillig
lieten. Het zijn hun belevenissen, hun interpretaties daarvan die de
moeite waard zijn, als personage zijn zij niet zo spannend. Dat is in
het laatste verhaal, Wat voor een rotwereld zou dit zijn zonder haar?,
wel wat anders. Het gaat om een alleenstaande man die verliefd wordt op
een vrouw van 36, nog steeds maagd, die zelf de hoop op een huwelijk al
had opgegeven.
Deze man gaat op
reis, een paar dagen naar Londen. Wat voor ons een stedentrip als
tussendoortje is, is voor hem de reis van zijn leven. Als hij terugkomt,
dan … Ja, wat dan? Lees dat maar zelf, doe jezelf dat plezier!
Het is dramatisch, prachtig geschreven en beschreven, het verhaal dat na een paar dagen het meest beklijft. De titel van dit boek vat eigenlijk alles samen van wat hier gebeurt.
Fraaie stijl
Stefánsson heeft inmiddels een flink aantal boeken geschreven die hoge waarderingen krijgen, een schrijver van naam en (een beetje?) faam inmiddels. Zomerlicht, en dan komt de nacht is mijn kennismaking met hem, maar rechtvaardigt niet helemaal die reputatie. Stilistisch is er veel te genieten, hij kan prachtig formuleren, de onderkoelde humor is geregeld genieten geblazen. Maar de verhalen zijn niet allemaal even sterk en de personages bepaald niet onvergetelijk.
Wat hij doet is wel knap. Het oogt een beetje als gekabbel, gebabbel, en de gebeurtenissen zijn meestal niet erg schokkend, eerder vrij gewoontjes. Behalve voor de dorpsbewoners, voor hen is het wereldnieuws. Dat maakt Zomerlicht, en dan komt de nacht toch tot een knappe roman. Als je in staat bent om van alledaagse voorvallen toch iets bijzonders te maken dan beschik je over de nodige kwaliteiten.
—
Eerder verschenen op jkleest.nl
