"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Zonen en dochters profeteren

Zondag, 23 oktober, 2016

Geschreven door: Henk Folkers
Artikel door: Wolter Huttinga

Gelijkwaardige visie op man en vrouw

Recensie van Zonen en dochters profeteren. Henk Folkers e.a. (red).

De schrijvers

Een team van 25 schrijvers werkte mee aan deze bundel. Het gaat hier om mannen en vrouwen, jongeren en ouderen, vrijwel allemaal lid van of nauw verbonden met de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt.

Thematiek

Boekenkrant

Het is een boek over het thema ‘man/vrouw in de kerk’. In de Vrijgemaakte kerk zijn de ambten niet open voor vrouwen, maar is het gesprek over dit onderwerp volop gaande. Dit boek is geschreven door een creatief-theologische voorhoede van Vrijgemaakten die hun stem laten horen voor een gelijkwaardige positie van man en vrouw in de kerk.

Als je wilt pleiten voor het gelijkstellen van de positie van man en vrouw staan je als christen verschillende strategieën ter beschikking. Eén ervan is het downplayen van bepaalde bijbelteksten die de vrouw bespreken als ondergeschikt aan de man. Je kunt die dan als cultuurbepaald of achterhaald neerzetten. Die strategie wordt in dit boek nadrukkelijk niet gekozen. ‘Als je een gelijkwaardige visie op man en vrouw wilt hebben, moet je de Bijbel juist opendoen’, is het devies.

Je krijgt dus vooral heel veel diepgaande exegese in dit boek. De schepping van de mens als mannelijk en vrouwelijk, de zondeval, de positie van vrouwen in de Bijbel, Jezus en vrouwen, de positie van vrouwen in de vroege kerk en uiteraard alle ‘gewraakte teksten’ van Paulus over man en vrouw passeren de revue. Woord voor woord, laag voor laag en context na context worden deze teksten ontrafeld en van hun stereotype onderdanigheidsuitleg ontdaan. Veelal overtuigend.

Interessante keuzes

De teneur van dit boek is dus niet: ‘laat de Bijbel maar vrouwonvriendelijk zijn, wij doen het lekker anders’. Dit boek doet iets heel interessants. Het zoekt naar de positieve stem van de Bijbel. Het boek bespeurt een Bijbelse grondtoon die loopt van de schepping (man en vrouw samen als ‘arbeiders Gods’) naar de evangeliën (vrouwen doen volledig mee) en met als apotheose de uitstorting van de Geest: mannen en vrouwen worden met al hun gaven ingeschakeld en weerspiegelen zo Gods bedoeling met de schepping. De cultureel diep ingesleten ondergeschiktheid van de vrouw wordt daarmee helder geïnterpreteerd als wat ze volgens de Bijbel immers is: een gevolg van de vloek over een gevallen schepping.

Daarmee maakt het boek belangrijke theologische en hermeneutische keuzes. Door een ‘theologische lijn’ in de Bijbel aan te duiden krijgen teksten reliëf. Er wordt hier een kwaad in de cultuurgeschiedenis aangewezen, waar ook de Bijbel zelf niet geheel vrij van is (waarvan akte). Dat maakt dit boek enerzijds tot een heel ‘klassiek gereformeerd’ boek, dat voor een groot deel uit hartstochtelijke lezing en interpretatie van de Schrift bestaat. Anderzijds zijn er voor de goede verstaander inmiddels heus wel wat hermeneutische wissels omgezet.

Aardige zin

Vernieuwende bezinning over de rol van man en vrouw in de kerk “kan niet overgelaten worden aan wijze mannen – al dan niet in kerkelijke vergaderingen bijeen – die op basis van hun kennis en ervaring de antwoorden wel weten.”

Reden om dit boek niet te lezen

Het is een ingewikkeld veld van vragen dat hier ontrafeld wordt. De schrijvers zien gelukkig in dat je er met alleen exegese van bijbelteksten ook niet komt als je wilt nadenken over man en vrouw. Toch gaat het boek in de exegetische ijver om de Bijbel op z’n hand te krijgen soms wel erg ver. Ik haak bijvoorbeeld af bij een bespreking van 1 Timoteüs 2. Daar zegt Paulus dat vrouwen niet mogen onderwijzen en geen gezag mogen uitoefenen omdat Adam het eerst werd geschapen en Eva degene was die werd verleid door de slang in het paradijs. Sorry, maar dat blijven teksten die ieder verlangen naar gelijkwaardigheid een klap in het gezicht geven. Hoe ver moet je gaan met sofisterijen die zo’n tekst proberen af te zwakken? Kun je dan niet beter ofwel wijzen op het ‘deutero-paulinische’ karakter van zo’n geschrift (de tekst is ver verwijderd van Paulus’ radicale motto ‘in Christus is geen man of vrouw’), ofwel gewoon het lef hebben om te zeggen: ‘St. Paulus, bedankt voor deze ad-hoc redenering die u voor die specifieke gemeente nodig had en met alle respect voor uw apostelschap, maar wij staan in de 21e eeuw voor een iets andere uitdaging’?

Reden om dit boek wel te lezen

En toch vind ik het een buitengewoon waardevol boek. De stijl is fris, betrokken, intelligent en creatief. Elke denkbare kritische vraag uit ieder ‘kamp’ in deze discussie passeert de revue. Het boek verdient echt een bredere leeskring dan alleen de Vrijgemaakte (en daar mikken de schrijvers ook beslist op). Het mooist en origineelst in het kader van deze discussie is dat de rol van de vrouw fundamenteel niet als een ‘probleem’ wordt benaderd. De toon is positief en vertrekt vanuit het vertrouwen dat de Bijbel ook rond vragen over de relatie tussen man en vrouw niet een stok is die ons slaat, maar een bron is die ons voedt.

Eerder verschenen in Trouw

 


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.