Psychologische gruwel van hoog niveau
[Recensie] Ter verduidelijking: ik heb de oude editie gelezen (verschenen in 2012) en sommige van mijn opmerkingen zullen wellicht niet van toepassing zijn op de nieuwe editie, die bijvoorbeeld meer verhalen bevat naar wat ik heb begrepen. Maar, nieuwe of oude editie, Anthonie Holslag staat altijd garant voor beklemmende, je naar de keel grijpende gruwelverhalen. Ze ‘horror’ noemen doet ze nauwelijks eer aan (door het beeld van horror dat tegenwoordig ontstaan is), maar ze draaien wel degelijk om het opwekken van angst en afkeer, maar dan op een diepe psychologische basis.
De gruwelijkheden die de karakters ondergaan zijn uitingen van onderhuidse angsten en frustraties die we allemaal waarschijnlijk kennen. In die zin zijn het verhalen die de lezer een ongemakkelijke spiegel voorhouden. De link wordt hier in deze verhalen soms expliciet gelegd – bijvoorbeeld in het verhaal over kannibalisme waar wordt gesteld dat er meer mensen en instanties zijn in de wereld die ons stukje bij beetje willen opeten – dat was niet zo nodig geweest. Dit verhaal werd gered door een briljant, huiveringwekkend einde, dat goed was beschreven en mijn maag deed samentrekken. Het andere verhaal dat zo expliciet was Reflectie in de spiegel was hierdoor te voorspelbaar en was mijn minst favoriete verhaal in de bundel. De rode draad in de verhalen wordt gevormd door de ‘muren’ van de titel (al zijn er enkele verhalen die meer samenhang vertonen, zoals twee verhalen die zich tegelijk in dezelfde stad afspelen en overlap vertonen, en enkele verhalen die mannen met geelachtige huiden bevatten – Holslag heeft de bundel zorgvuldig samengesteld). De muren zijn ten eerste muren die ons ervan weerhouden ons te uiten, de soms primitieve gevoelens van frustratie en woede, waarvan mensen zouden schrikken als ze het zouden weten. Soms zou je willen schreeuwen, maar je doet het niet. Want het zou niet sociaal zijn. Je moet je immers voegen. En zo raak je beklemd, raak je jezelf kwijt. Maar het zijn ook muren die we hebben opgetrokken om onze wankele psyche te beschermen. Muren waarmee we de zinloosheid en onpersoonlijkheid van de wereld om ons heen proberen uit te sluiten. Achter de muren in deze verhalen bewegen vaak donkere wolken, en bijtende tanden die stervende karakters uiteenscheuren. De dood komt regelmatig terug, niet hoopvol, maar als entiteit die je alles afpakt. Soms zijn de muren letterlijk (de zwarte muren van een mortuarium), soms zijn ze figuurlijk. Of allebei, want zijn de leugens die in De plaag verteld worden ook niet een soort muren om mensen te beschermen voor de waarheid? Daarom dat er mensen zijn die dwars door de muren kunnen heenkijken – voordat ze doodgaan. Deze verhalen zijn rauwer, wat minder subtiel dan de verhalen uit de latere bundels van Holslag. Ze zijn ook eerder geschreven, toen hij op zijn 16e in de VS woonde.
Ik wou dat ik als 16 jarige zo goed had kunnen schrijven. De korte verhalen die ik op die leeftijd schreef zijn niet uitgevenswaardig. Deze zijn wellicht vervuld van een bepaald soort jonge rebellie tegen een beklemmende omgeving (die Holslag blijkens zijn voorwoord echt ervoer). Ze hebben misschien soms een zekere grensoverschrijdende natuur die meer bij tieners past, zo worden er wat veel moordenaars en perverselingen opgevoerd, waar de karakters in de latere bundels evenwichtiger en ‘normaler’ zijn. Maar ze werken wel en komen zeker niet kinderachtig over. Het innerlijk leven van de karakters is goed weergegeven, soms misschien wat ‘hijgerig’ als dat het juiste woord is, maar Holslag weet heel goed angst en afkeer te beschrijven en ook hoe daardoor de geest versplintert en waanzin de overhand neemt. Het doet je in de verhalen geloven en geeft je een naar gevoel in je maag – en dat is precies wat de beste ‘horror’ beoogt te doen. Je ongemakkelijk doen voelen over iets dat niet alleen deel is van de verhalen, maar ook van jou. Tijd om je bewust te worden van de zwarte muren in je eigen binnenste en ermee te leren omgaan, anders bots je er ooit finaal tegen aan. Een aanrader voor iedereen die eens door elkaar geschud wil worden, en daarbij niet bang is van het lezen over bloed, ingewanden en gevilde katten.
—
Eerder verschenen op Hebban
