"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Zes belangrijke boeken over racisme

dinsdag, 2 juni 2020

Vorige week kwam de zwarte man George Floyd om het leven door ernstig, hardhandig politiegeweld van een witte agent in Amerika. Deze gebeurtenis gaf de wereldwijde protestbeweging Black Lives Matter een grote impuls. De afgelopen kreeg de beweging ontzettend veel steun. De Black Lives Matter-beweging roept iedereen op zijn stem te laten horen tegen institutioneel racisme en politiegeweld.

Er zijn talloze voorbeelden van institutioneel racisme in de Verenigde Staten. Politiegeweld is zelfs voor jonge zwarte mannen een van de belangrijkste doodsoorzaken in Amerika, blijkt uit een onderzoek dat vorig jaar gepubliceerd werd door drie Amerikaanse universiteiten. Institutioneel racisme is niet alleen in de Verenigde Staten, maar wereldwijd een probleem. Ook in Nederland is hiervan sprake, bijvoorbeeld in de vorm van discriminatie op de arbeidsmarkt en etnisch profileren door de politie. Daarom is het van groot belang dat er over dit onderwerp bewustzijn gecreëerd wordt. 

Actievoeren is nodig, maar ook het leren begrijpen wat racisme en wit privilege betekenen. Jezelf, juist als wit persoon, informeren over deze onderwerpen, is een essentiële eerste stap in de strijd voor gelijkheid en het opkomen voor de rechten van de zwarte gemeenschap. Dat kan bijvoorbeeld door middel van gesprekken, films, podcasts of boeken. Hieronder staan zes voorbeelden van boeken, zowel non-fictie als fictie, die je leren de werking van racisme te begrijpen.

1. Hallo witte mensen van Anousha Nzume

Boekenkrant

Met Hallo witte mensen legt Nzume met compassie uit hoe je als wit persoon je privilege kunt erkennen en racisme in de samenleving kunt aanvechten. Vragen als ‘Waarom weer dat gezeur over Zwarte Piet?’ ‘Dan is blanke vla zeker ook racistisch?’ en ‘Waarom ga je niet terug naar je eigen land?’ worden behandeld. Aan de hand van persoonlijke anekdotes, wetenschappelijke publicaties en gesprekken met ervaringsdeskundigen, helpt Nzume witte mensen omgaan met hun witte fragiliteit tussen de steeds mondiger wordende niet-witte mensen, en niet-witte mensen hoe om te gaan met de defensieve houding van witte mensen zodra hun privilege ter discussie staat. 

2. Waarom ras ertoe doet van Afua Hirsch

Afua Hirsch is geboren en getogen in Engeland, net als haar ouders, man en de meeste van haar vrienden. Waarom blijven mensen dan vragen waar ze vandaan komt? “De reden is simpel: het gaat over onze huidskleur,” schrijft Hirsch. In Waarom ras ertoe doet legt ze uit hoe de radicale kloof in de maatschappij is ontstaan, waarom die nog steeds wordt ontkent en waarom verandering nodig is. Het boek legt de maatschappelijke betekenis van ras en identiteit uit en gaat over de vraag waarom we het zo ingewikkeld vinden om over ras te praten. 

3. Superieur van Angela Saini

De rassentheorie beleeft een zorgwekkende comeback in wetenschap en in politiek. In Superieur onderzoekt Saini pseudowetenschappelijke beweringen en theorieën over ras en toont ze aan waarom die onhoudbaar zijn. Een broodnodig onderzoek naar de verraderlijke geschiedenis en consequenties van de rassentheorie, dat onweerlegbare argumenten geeft om die theorie te ontkrachten en racisme te bestrijden. 

4. Waarom ik niet meer met witte mensen over racisme praat van Reni Eddo-Logde

Wat betekent het om niet wit te zijn in een wereld waarin wit zijn als vanzelfsprekend wordt ervaren? Reni Eddo-Lodge gaat op zoek naar de historische oorzaken van racistische vooroordelen en toont aan hoe de ongelijkheid tussen wit en niet-wit in onze samenleving werkt. Racisme vind je in de politiek, op straat en in onze popcultuur. Het gaat lang niet alleen om de diepgewortelde angst voor massamigratie of een ranzige discussie over een zwarte James Bond. Discriminatie vind je ook terug bij welmenende, tolerante burgers. Om het structurele racisme tegen te gaan moeten we er ons allemaal bewust van worden, zegt Reni Eddo-Lodge.

5. De jongens van Nickel van Colson Whitehead

In deze roman ontleedt Colson Whitehead een duister hoofdstuk uit de Amerikaanse geschiedenis – het tijdperk van de Jim Crow-rassenwetten in het Zuiden van Amerika – aan de hand van het verhaal van twee tieners op een tuchtschool in Florida. Door een vergissing komt de zestienjarige Elwoord Curtis op Nickel Academy terecht. Daar wordt hij met andere zwarte jongens uitgeleverd aan het sadisme van hun witte bewakers. Op deze gruwelijke plek is er voor Elwood één houvast: zijn vriend Turner, die geen enkele ambitie koestert, behalve ontsnappen uit Nickel. 

6. The Hate U Give van Angie Thomas

Het jeugdboek The Hate U Give werd in 2018 verfilmd. Starr Carter groeit op in een armoedige, zwarte buurt, maar gaat naar een dure witte school. Haar wereld wordt overhoop gehaald als haar beste vriend Khalil voor haar ogen wordt doodgeschoten door een politieagent, onschuldig. Verslagen door emoties probeert Starr zichzelf te herpakken in een samenleving vol ongelijkheid, waarin de waarheid spreken een hoge prijs heeft. 

Actie ondernemen om racisme tegen te gaan kan ook door middel van doneren aan antiracisme-initiatieven, zoals het George Floyd Memorial Fund dat opgezet werd voor zijn nabestaanden. Meer informatie, initiatieven en petities vind je op social media onder hashtags #BlackLivesMatter en #JusticeForGeorge. 

Door Jorien Tromp


Nieuws: Geruchten over fusie uitgeefconcerns VBK en WPG

donderdag, 28 maart 2024

Sinds het Boekenbal op 15 maart gaat er een gerucht rond dat een fusie aanstaande is tussen uitgeef...


Verslag: Wat is het belang van recensies voor de boekenwereld?

donderdag, 28 maart 2024

Succesvolle derde Recensentendag van Bazarow en de Boekenkrant Recensies blijven belangrijk voor...


Nieuws: Best verkopende boeken week 13 - 2024

donderdag, 28 maart 2024

Literatuur grote winnaar van de Boekenweek 2024 De Boekenweek van 2024 ligt inmiddels weer achte...


Podcast literatuur: De Nieuwe Contrabas 133 – Piekt Joost de Vries?

donderdag, 28 maart 2024

Het team van de Nieuwe Contrabas, Hans van Willigenburg en Chrétien Breukers, behandelen in editi...