De man die het lichaam namaakte
‘Als de mens de werking van een orgaan kent, moet hij in staat zijn het te bouwen.’ – W.J. Kolff
[Recensie] Geboren Leidenaar Willem Kolff was de belangrijkste pionier van een mondiale generatie artsen en ingenieurs die oplossingen voor orgaanfalen zocht via de medische en later biomedische techniek. Hij introduceerde met zijn kunstnier tijdens en direct na de Tweede Wereldoorlog de machine als orgaanvervangende levensredder aan het patiëntbed. Recent verscheen het boek De man die miljoenen levens redde: dokter Willem Kolff (1911-2009) bij Uitgeverij Balans, geschreven door historisch journalist en biograaf Herman Broers die hem in de laatste tien jaar van zijn leven nauwgezet mocht volgen. Hierin lees je dat zijn levensverhaal niet alleen bijzonder spannend is, maar dat het tevens de grote ontwikkelingen in de mondiale geneeskunde van de twintigste eeuw illustreert.
Kolff werd gelauwerd als medisch uitvinder van de kunstnier (1943) en verzetsman. In de meidagen van 1940 zette hij een bloedbank op en tijdens de oorlog redde hij honderden dwangarbeiders, onder wie verzetsmensen en Joden, uit handen van de Duitsers, bijvoorbeeld door ze ziek te houden, te laten ontsnappen, te verstoppen of administratie te vervalsen. Het dialyseren met de kunstnier deed hij in de oorlog met een machine gemaakt van kunstmatig worstenvel, rubberslangen, een naaimachinemotor, het koelsysteem van een T-Ford, aluminium uit een neergeschoten vliegtuig en een waterbak van een emaillefabrikant.
Direct na de Tweede Wereldoorlog wilde het niet vlotten met de acceptatie van zijn machines in eigen land. Hij vertrok in 1950 naar de Verenigde Staten en ontwikkelde ook een hartlongmachine (1956) en hij was de uitvinder van het kunsthart (1957). Zo groeide hij uit tot de mondiale vader van de kunstorganen. Vier keer werd hij genomineerd voor de Nobelprijs voor de Geneeskunde, de enige prijs die hij nooit zou ontvangen; hij ontving 128 internationale onderscheidingen en kreeg dertien eredoctoraten. Medische techniek die ooit bij Kolff en zijn tijdgenoten begon, redt vandaag de dag nog altijd miljoenen mensenlevens.
De man die miljoenen levens redde is een enerverend levensverhaal van een tot de verbeeldingsprekende pionier. Een arts, uitvinder, verzetsman en idealist die successen kende, maar door zijn toewijding als arts en onderzoeker ook grote persoonlijke offers bracht in een levenslange strijd om mensen van het randje van de dood terug te brengen naar een vreugdevol en menswaardig bestaan met behulp van kunstmatige organen.
—
Eerder verschenen op Hereditas Nexus
