Verontrustend geloof in mysterie
De nog altijd groeiende wereldpopulatie oefent een steeds grotere druk uit op onze beschikbare water- en voedselvoorraden. Waarschijnlijk passeren we deze eeuw de mijlpaal van 10 miljard mensen. Toch hoeft dat volgens Cees Buisman geen probleem te zijn.
[Recensie] Prof.dr.ir. Buisman, hoogleraar Biologische Kringlooptechnologie aan de WUR, is onder meer de wetenschappelijk directeur van Wetsus. Daarmee lijkt hij vanuit enige autoriteit te kunnen spreken als het aankomt op de schaarste van drinkbaar water voor de alsmaar groeiende wereldpopulatie. Wie een wetenschappelijk onderbouwd verhaal verwacht, komt bij het lezen van De mens is geen plaag – over het gevaar van een onttoverde wereld echter bedrogen uit. Dit essay, dat inmiddels aan zijn derde herziene druk toe is, lijkt vooral een relaas over het bewustzijn van de mens. Het is een hoger bewustzijnsniveau dat de mensheid volgens Buisman niet alleen zal doen inzien dat de leefstijl die we in het Westen aanhangen niet houdbaar is, maar er ook toe leidt dat we ons allemaal met elkaar verbonden voelen en hierdoor elkaar zullen helpen.
Die gedachte is wellicht leuk, maar in dergelijke vage beschrijvingen ligt geen concrete oplossing voor een behoorlijk acuut probleem. Bovendien kan het verontrustend worden genoemd dat iemand die de wetenschappelijk directeur van het Europees centrum voor duurzame watertechnologie is, meerdere keren predikt dat technologie nooit de oplossing voor dit probleem zal brengen.
Hoewel Buismans essay in de kern een filosofische preek is, wijdt hij enkele hoofdstukken aan wetenschap en technologie. Maar met een hoofdstuktitel als Wetenschap: we kunnen niet alles weten is elke hoop op een enigszins objectieve kijk naar zaken vervlogen. Het specifieke hoofdstuk predikt mysterie: zaken als het ontstaan van materie en van het leven zullen we nooit begrijpen, de wetenschap is niet objectief en ons bewustzijnsniveau moet naar een hoger niveau om elkaar beter te begrijpen.
Het hoofdstuk over technologie is niet veel beter en draait om wat Buisman technocratische en natuurlijke technologie noemt. Een voorbeeld van technocratische technologie dat Buisman noemt, is het bestaan van dure zuiveldrankjes. Hier wordt veel geld aan verdiend, terwijl wortelsap – volgens hem net zo goed voor onze darmen – nauwelijks wordt aangeboden, omdat er minder geld mee te verdienen is. Natuurlijke technologie daarentegen is juist wel goed, omdat deze technologie gebruikmaakt “van de oneindig grote complexiteit van natuurlijke processen en niet van het technologisch hoogst haalbare”. Een concreter voorbeeld dan meer natuurlijke in plaats van kunstmest uitrijden over de akkers, wordt echter niet genoemd.
Buisman heeft natuurlijk een punt als hij stelt dat het belangrijkste is om de alsmaar groeiende wereldpopulatie te kunnen huisvesten, een andere manier van denken is. Maar dat betekent geenszins dat technologieën niet ook een grote – en wellicht de grootste – bijdrage kunnen leveren aan deze uitdaging. Zijn essay raakt dan ook kant noch wal.
—
Eerder verschenen in TW
