Een podium voor vrije geesten
[Signalering] In maart bestond het Amsterdamse poppodium Paradiso vijftig jaar. Dit boek bespreekt de vergeten geschiedenis van de jaren daarvoor. In 1880 werd het pand gebouwd door de veelkleurige en non-conformistische religieuze groep De Vrije Gemeente. “Weg met de dogma’s en het conformisme in de kerk! Ruim baan voor de wetenschap, vrije geloofsbeleving en boeddhisme!” Dat was waar de vrijzinnige beweging voor streed, met aan het roer voorganger Herman Hugenholtz (1834-1911). Uitgangspunt van de gemeenschap was het geloof in de vooruitgang van de mensheid. De beweging wilde voorkomen dat de mens, bij alle stormachtige economische, technische en maatschappelijke veranderingen, vervreemd zou raken van moreel of spiritueel besef.
De auteur verwijst naar Lucas 12,31, waar Jezus zijn volgelingen aanspreekt als een ‘klein kuddeke’. Hij roept hen op om onbevreesd te zijn, ondanks hun geringe aantal. De religieuze rebellen van de Vrije Gemeente vertelt het verhaal van zo’n kleine gemeenschap. “Maar ‘klein’ is niet irrelevant, zelfs niet in de eenentwintigste eeuw”, aldus schrijver Raymond van den Boogaard.
Aan bod komen onder andere de stichting van de Vrije Gemeente en de afsplitsing van de Nederlands Hervormde Kerk. Er wordt ingegaan op het leven en denken van Hugenholtz, de positie van de Vrije Gemeente ten opzichte van grote vraagstukken uit de negentiende eeuw en de internationale ambities van de vereniging. Het boek concludeert: “Alleen de mobilisatie van verstand en geest kan ons op den duur wellicht redding brengen. Dit is geen eenvoudige opgave, zoals het verhaal van de Vrije Gemeente laat zien.”
—
Eerder verschenen in Volzin
