Weergaloze terugblik op de val van Srebrenica
[Recensie] Het was weer druk dit jaar rond 11 juli in het restaurant en het pension van Avdo Purković. Zo is het elk jaar rond de herdenking van de val van Srebrenica. Vanuit de hele wereld stromen de hoogwaardigheidsbekleders en hun entourage toe. Omdat het dit jaar twintig jaar geleden was dat de moslimenclave onder de voet werd gelopen, was er extra veel bezoek.
Purković’ restaurant staat aan de rand van Srebrenica, vlakbij de weg waar Mladić en zijn troepen het plaatsje binnentrokken. Avdo’s vader had in de eerste helft van de jaren negentig een hamburgertent op de legerbasis van Dutchbat. Dat redde zijn leven. Zo’n achtduizend moslimmannen en jongens hadden minder geluk: zij werden vermoord. Waren de internationale gemeenschap en de Nederlandse VN-militairen iets draadkrachtiger en heldhaftiger geweest, dan was de begraafplaats bij Potočari een stuk kleiner geweest.
Ter gelegenheid van de twintigste herdenking van de val van Srebrenica bracht De Bezige Bij De slag om Srebrenica uit. Het boek bevat stukken van Frank Westerman die eerder verschenen in De brug over de Tara (1994) en Het zwartste scenario (1997). Dat laatste boek las ik zeventien jaar geleden en het eerste heb ik nooit gelezen. Een omissie, zo blijkt bij lezing van dit nieuwe boek, want het deel over het uiteenvallen van Joegoslavië en de aanloop naar de val van Srebrenica is weergaloos geschreven. Frank Westerman op zijn best!
De slag om Srebrenica is sowieso een aanrader voor wie zijn geheugen wil opfrissen of voor wie in de jaren negentig te jong was om de oorlogen op de Balkan op de voet te volgen. Westerman laat op knappe wijze zien hoe de agressieve politiek van Milošević, Karadžić en Mladić brede steun had onder de Servische bevolking. Van de hooligans van Rode Ster Belgrado tot de intellectuelen die meenden dat de Serviërs al sinds de slag op het Lijsterveld in 1389 door de moslims werden bedreigd in hun “biologisch voortbestaan”.
Die preoccupatie met het “biologisch voortbestaan” is er ook bij Avdo, die Srebrenica op zijn negende moest ontvluchten. Hij is ervan overtuigd dat het een kwestie van tijd is voor de volgende oorlog uitbreekt. “Dus zit er voor ons niets anders op: we moeten ons sneller vermenigvuldigen dan de rest”, vertelt hij in april van dit jaar aan de verbouwereerde Westerman. “Sterker worden, talrijker. Zodat we de volgende keer niet het onderspit delven.” Van de buitenwereld hoeven de moslims immers niets te verwachten. Die les heeft Avdo wel geleerd.
Ook verschenen in Wordt Vervolgd
