Gevoelig requiem over jongens die hun gevoelens niet kunnen tonen
Een zelfgekozen dood onder jongeren maakt altijd de tongen los, zeker als het iemand uit West-Friesland betreft. Regelmatig berichten de media dat het aantal zelfmoorden onder jongeren aldaar hoger ligt dan in de rest van Nederland. De vraag is hoe dat komt. In het debuut van Peter Zantingh komt een mogelijk antwoord aan het licht.
De structuur van de roman is simpel. De belangrijkste gebeurtenis is meteen al met de zelfmoord van Joey Vergeel gegeven. Joey heeft zijn jeugdvriend Johan Steenstra daarvan in kennis gesteld middels een kort bericht op zijn mobieltje. Johan, die in Utrecht studeert, komt naar zijn geboortedorp, dat onder de rook van Hoorn ligt.
Het verhaal begint op zondag, als Johan in zijn dorp aankomt. Utrecht-Hoorn, het is een reis die Johan al langer maakt. Hij bekijkt de vrouw die achter het treinloket zit: ‘Haar gezicht is elke keer als ik hier naar binnen loop een stukje ouder dan de vorige keer. Het gezicht smelt, langzaam als een ijsje dat niet snel genoeg opgegeten wordt op een warme dag. Het is binnen altijd koud.’
Het verhaal eindigt op de daaropvolgende vrijdag, de dag van de begrafenis van Joey. Tussen de bedrijven door wordt gereflecteerd over de activiteiten van de vriendengroep, vijf aardige jongens, voetballers die, zoals de verteller stelt, op weg waren naar de volwassenheid zonder dat ze het zelf merkten.
Zantingh weet de sfeer rond de vreselijke gebeurtenis goed over te brengen. Hij is een meester in het onderkoeld en sappig beschrijven van de West-Friese levensstijl. Hij treft de juiste toon bij het beschrijven van activiteiten zoals het kopspelletje dat de jongens in de vakantie in zee of zwembad deden, maar ook bij de verwarrende gevoelens die loskomen bij Johan en de anderen over de dood van Joey.
Het taalgebruik is zonder meer fraai. In snedige zinnen wordt de West-Friese werkelijkheid gekarakteriseerd. Het noorden van de provincie Noord-Holland ligt, zoals hij ergens zegt, ‘met zijn groene plateaus als biljartlakens omgeven door sloten in het landschap uitgespreid’. Ook de gevoelens van Johan worden origineel weergegeven: ‘Van de honderd redenen om ’s morgens op te staan, zijn er zo’n zestig zoek’, ‘Het water deelde duizend knipoogjes uit’ of, over het schuldgevoel dat aan hem knaagt:
‘Ik ben te moe met een metaaldetector de afgelopen maanden en jaren af te speuren, op zoek naar nog meer schuldgevoel. Het kleeft al een week aan mijn schoenen. Wie me vanaf zondag had willen volgen, had het spoor tot op elke meter kunnen nagaan, tot hier, op de gele vloerbedekking.’
De vrienden worden sterk geportretteerd. Alex is een leiderstype, meteen al in de kleedkamer van het jeugdelftal, Richard een stille, angstige jongen die geen bier durft te halen in het huis van Joey waar ze vaak samenkomen. Dennis werkt in een sportzaak, Joey is een kind van gescheiden ouders en voelt zich langzaamaan buiten de boot vallen. Hij doet alsof hij ooit opging voor de opleiding voor piloot, maar later ontdekt Johan dat hij er alleen maar over gelezen had op internet. Johan zelf is een afvallige door als enige uit West-Friesland te vertrekken. Hoewel hij in Utrecht een lief vriendinnetje heeft, mist hij zijn kornuiten.
Het verloop in de week is herkenbaar weergegeven. De vrienden maken deel uit van een subcultuur waarin het niet gepast is om je gevoelens te tonen. Hun mentaliteit is om alle ellende van zich af te laten glijden en gelaten verder te leven, dat deden ze ook toen Joey kenbaar maakte dat het niet goed met hem ging. Hun saamhorigheid kent daardoor ook een grens. Een uitnodiging van de GGZ na de dood van Joey om te praten over de veel voorkomende zelfmoorden slaan ze af.
Al met al schetst Zantingh een treffend beeld van de belevingswereld van deze jongens in het noorden. Het is alleen jammer dat er weinig ontwikkeling in het verhaal zit. Er komt geen echt gesprek op gang met de jongens. Het verhaal blijft steken in aardige anekdotes, die niet allemaal even dwingend zijn. De peergroep die op een gegeven moment wel uiteen moet vallen om plaats te maken voor een volgende levensfase zou een interessant onderwerp zijn om verder uit te diepen. Desalniettemin is het een speels debuut dat zich ervoor leent om in een ruk uit te lezen.
—
Eerder verschenen op Recensieweb
