"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Fantastische Atlas van het WereldErfgoed

Donderdag, 6 februari, 2020

Geschreven door: Diverse Auteurs
Artikel door: Evert van der Veen

[Recensie] Dit omvangrijke en zwaarwichtige boek omvat alle plaatsen in de wereld die de status van Werelderfgoed dragen. Het zijn ‘plekken van uitzonderlijke universele waarde … van archeologische vindplaats en monumentaal gebouw tot landschap en natuurpark’ aldus de Vlaamse en Nederlandse (Kathleen Ferrier) voorzitter van de Unesco Commissie.

In het voorwoord wordt ook uitgelegd hoe deze felbegeerde maar ook verplichtende status tot stand komt. De criteria worden beschreven waarbij het kan gaan om cultureel (869) of natuurlijk (213) erfgoed; ook zijn er monumenten die van culturele én natuurlijke waarde zijn: 39. In totaal zijn er 1129 monumenten in 167 landen opgenomen zodat bijna heel de wereld hierin is vertegenwoordigd (in totaal zijn er 194 staten).

Er zijn in het begin van dit boek goede legenda voor water, reliëf, klimaat- en vegetatiezones, woongebieden en verkeerswegen, politiek en overige grenzen en plaatsaanduiding. De lezer weet zo precies wat hij in dit boek allemaal tegen kan komen. Ook symbolen en pictogrammen worden hier verklaard. De serieuze lezer doet er goed aan hier eerst kennis van te nemen.

Het boek is ingedeeld naar werelddelen waarbij eerst de plaatsen van Werelderfgoed aan de orde komen en vervolgens een groot aantal landkaarten laat zien waar deze zich bevinden. Het woord atlas in de titel van dit boek komt op deze wijze volledig tot z’n recht.

Bergen

Ook is er wat inleidende informatie over de ontstaansgeschiedenis van de aarde (4,7 miljard jaar geleden ontstaan). Het verschil tussen het grootste en kleinste land is gigantisch: Rusland beslaat 17.1 miljoen km2 tegenover Vaticaanstad met 0.44 km2.

Het boek opent met de nieuwste erkenningen in 2019 en dat zijn enkele tientallen. De vermeldingen zijn even gevarieerd als hetgeen al langer de status van Werelderfgoed draagt en varieert van het nationaal park IJsland tot de Isjtar poort van het oude Babylon.

Een greep uit wat de lezer allemaal kan verwachten waarbij ik ernaar heb gestreefd om echt bijzondere plaatsen te noemen. Bekende gebouwen, steden en natuurgebieden zijn er uiteraard in overvloed en een aantal daarvan zal iedere lezer waarschijnlijk wel eens hebben bezocht: kerken, kloosters, kastelen, oude stadscentra, gebergten, oude industrie, spoorlijnen, mijnen, grotten, rotstekeningen, kusten, fjorden, gletsjers, grafheuvels, begraafplaatsen, meren, herinneringen aan de prehistorie, huizen, torens, vestingwerken, lagunes, musea.

  • Giant’s Causeway en Causeway Coast in Ierland.
  • Nederland is vertegenwoordigd met de Waddenzee, Wouda-gemaal in Lemmer, Schokland, droogmakerij Beemster, Van Nellefabriek in Rotterdam, stelling van Amsterdam, grachtengordel van Amsterdam, Rietveld- Schröder huis in Utrecht, molens van Kinderdijk bij Alblasserdam.

Wie Nederland een beetje kent, kan zich afvragen of er niet meer plaatsen zijn die de status van Werelderfgoed zouden verdienen zoals Hegebeintum, de hoogste terp van ons land in Friesland, veendorp Giethoorn, een Hanzestad of de Biesbosch.

  • Opmerkelijk zijn de vier scheepsliften uit de 19e eeuw in Canal du Centre in België.
  • Frankrijk, Duitsland, Spanje en Italië zijn zeer goed vertegenwoordigd met een keur aan vooral culturele plaatsen die bij de meeste toeristen ook wel bekend zullen zijn.
  • Concentratiekamp Auschwitz-Birkenau in Polen komt ook voor als icoon van de Holocaust in de Tweede Wereldoorlog.
  • Opmerkelijk zijn de 28 vulkanen in Karntsjatka in Rusland waarvan de hoogste 4750 meter is.
  • De cultuur van wijnbouw uit de 15e eeuw op Azoreneiland Pico, behorend bij Portugal is typerend voor dit eiland en uniek in de wereld.
  • Grotwoningen van tufsteen, die tot het einde van 20e eeuw werden bewoond, in Sassi die Matera in het zuiden van Italië zijn zeer karakteristiek.
  • Bergspoorwegen in India die de reiziger vaak langs schitterende trajecten voeren met fantastische vergezichten.
  • Het terracottaleger van 7600 soldaten met ieder een eigen gezicht in China is een prestatie van formaat waarin de status van de keizer postuum tot uitdrukking komt.
  • Reservaten voor de reuzenpanda in Sichuan in China waar bamboe hen tot voedsel dient.
  • Agavevelden voor de tequiladistilleerderijen in Mexico, een nationale drank in dit land.
  • Overblijfselen van de eerste koffieplantages in het zuidoosten van Cuba. Het gaat om 171 plantages van in totaal 80.000 hectare.
  • Qhapaq Nan, het ingenieuze wegennetwerk van de Inca’s van in totaal 30.000 kilometer dat zich uitstrekt over Colombia, Ecuador, Peru, Bolivia, Chili en Argentinië.
  • Het nucleair testcentrum op de Bikini atol van de Marshall eilanden. Hier werden van 1946 tot 1958 kernproeven gehouden met als gevolg dat deze eilanden onbewoonbaar zijn geworden.
  • De historische handelsroute Camino Real de Tierra Adento in Mexico met een lengte van 2600 kilometer. Hierlangs werd van de 16 – 19e eeuw zilver vervoerd.

Dit is maar een kleine staalkaart van al het moois dat onder Werelderfgoed valt. Een lijst en plaatsnamenregister besluit dit forse boek dat prachtig is om in te kijken en misschien op ideeën brengt voor een reis of een bezoek. Vele plekken wekken beslist interesse om het zelf te zien.

De uitstraling van de meeste plekken zou nog mooier zijn geweest wanneer ervoor was gekozen om grote, paginavullende foto’s op te nemen. Misschien een idee voor een nieuw boek waarin dan alleen foto’s van alle Werelderfgoed worden opgenomen? Het zou absoluut een prachtig en indrukwekkend mooi boek opleveren! Nu moet de lezer het veelal doen met foto’s van bescheiden afmetingen.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles