Wordt de VS opnieuw gestolen?
[Column] Dinsdag 3 november zijn de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten. Met de nieuwe president kiezen de Amerikanen ook een nieuw Huis van Afgevaardigden en deel van de Senaat. De partijen staan lijnrecht tegenover elkaar, maar op een punt zijn democraten en republikeinen opvallend eensgezind. Zowel de voor- als tegenstanders van President Trump schilderen deze verkiezingen af als de belangrijkste verkiezingen in de VS ooit. Wij Europeanen, waarvan de meesten het beleid van de meest horkerige president sinds Richard Nixon ronduit bedreigend vinden voor onze manier van leven, kijken het met argusogen aan. Vier jaar geleden was het ook onmogelijk dat Trump als winnaar uit de bus kwam en lag Clinton mijlenver voor. Het liep anders. Nu ik de vijftig ruim ben gepasseerd en het gen voor pessimisme meer baan krijgt in mijn hersenen, zie ik een herhaling van zetten als zeer wel mogelijk. Biden is oud en zwak. Trump zit lekker in zijn vel en verdedigt zijn beleid met verve. Trump opnieuw vier jaar in het witte huis? Ik ga er maar alvast van uit.
Hoe moeten we ons mentaal voorbereiden op deze verkiezingen en vooral op de periode daarna? Gelukkig biedt de literatuur als altijd uitkomst. Met zijn Het complot tegen Amerika beschreef de gevierde Amerikaanse auteur Philip Roth niet alleen een mogelijk scenario van de geschiedenis van de VS rond 1940. Zijn boek vertoont ook zeker overeenkomsten met de huidige Amerikaanse politieke situatie.
In zijn roman laat Roth de gevierde piloot en Eerste Wereldoorlog held Charles Lindbergh meedoen met de presidentsverkiezingen van 1940. Lindbergh was in het echte leven altijd al een voorstander van een isolationistische politiek. Hij verweet de Amerikaanse Joden dat ze aanstuurden op een oorlog met nazi-Duitsland om daar hun broeders en zusters te helpen. Lindbergh wilde niet dat Amerika zich opnieuw in een wereldoorlog zou storten. En hij vond de Sovjet-Unie een veel groter gevaar dan de nazi’s. Sterker nog, het was algemeen bekend dat Lindbergh sympathie had voor het naziregime. In de jaren dertig vloog hij meerdere malen naar Duitsland en ging hij op bezoek bij de Nazi-top. Hij ontving in die jaren een hoge nazi onderscheiding die hij met veel trots droeg. Tot zover de geschiedenis. In de roman laat Roth laat Lindberg met financiële en publicitaire steun van de nazi’s de verkiezingen winnen. Al snel neemt de Amerikaanse regering onder Lindbergh een anti-Joods standpunt in. Joden verliezen hun banen en worden gedwongen te verhuizen.
Roth vertelt het alsof het zo gebeurd had kunnen zijn, levensecht. Hij laat uiteindelijk de geschiedenis weer de loop krijgen die we kennen. Hoe? Lees vooral het boek zelf. De moeite waard, zeker met de parallellen met het heden.
Analogie met nazi-Duitsland
Natuurlijk weten we dat Hitler door de verkiezingen begin jaren dertig van de vorige eeuw zijn positie in de Rijksdag wist te versterken. Uiteindelijk zette hij het parlement buitenspel, toen hij tot Rijkskanselier werd benoemd en kun je zeggen dat het toch een staatsgreep werd. Het complot van Amerika laat met de verkiezing van Lindbergh zien dat ook in de VS een scenario van de komst van een antidemocraat in het Witte Huis voorstelbaar is. Een mogelijkheid binnen mogelijkheden. Zijn boek is uit 2004, en bij de verkiezing van Trump in 2016 is al vaak naar het boek gerefereerd. Trumps isolationisme, zijn ‘America first’ en zijn afkeer van minderheden, wat lijkt op de Jodenhaat van Lindberg in de roman. Ook zou er een parallel zitten tussen het boek en de werkelijkheid omdat de Russen zich als buitenlandse mogendheid actief bemoeiden om Trump gekozen te krijgen. In het boek zijn het de nazi’s die Lindbergh steunen.
Na vier jaar Trump weten we dat het alleen maar erger is dan we konden vermoeden. Trumps vriendschap en gedweep met dictators over de hele wereld, zijn afkeer van sterke democraten als Merkel en Macron, en zijn flirt met rechtsradicalen, we kunnen niets anders dan ons voorbereiden op het allerergste. Sommigen zeggen dat Trump zich nog heeft ingehouden om zijn herverkiezing veilig te stellen, het echt Trumpiaanse regime start met zijn herverkiezing.
Zijn er dan helemaal geen lichtpuntjes. Natuurlijk kan Biden nog winnen, en laten we het hopen. Maar zo niet…?
Roth, hij overleed in 2018, is meerdere malen gevraagd naar zijn mening over Trump. Volgens Roth ging een vergelijking tussen Trump en Lindberg niet op. In een email met The New Yorker zei Roth dat Lindbergh een piloot was “who had displayed tremendous physical courage and aeronautical genius. […] He had character and he had substance and, along with Henry Ford, was, worldwide, the most famous American of his day.”
In tegenstelling daarmee is Trump voor Roth niets anders dan oplichter: “Trump is ignorant of government, of history, of science, of philosophy, of art, incapable of expressing or recognizing subtlety or nuance, destitute of all decency, and wielding a vocabulary of seventy-seven words that is better called Jerkish than English.”
Met Roth zou je willen concluderen dat Trump in tegenstelling tot de romanfiguur die Roth van Lindbergh maakte niet tot echte fundamentele ellende in staat is. Laten we hopen dat de grote schrijver gelijk heeft.
—
Voor het eerst gepubliceerd in Bazarow Magazine, drie dagen voor de presidentsverkiezingen van 3 november
