Een heks te midden van jagers
[Recensie] Wat is dit mooi, een detectiveachtige roman, een aanklacht tegen de omgang met dieren en een verhaal over buitenstaanders ineen. Dat is Jaag je ploeg over de botten van de doden van de Poolse Nobelprijswinnaar Olga Tokarczuk. Hoofdrolspeelster Janina Duszejko is een oudere dame, ooit bouwer van bruggen in het Midden-Oosten en nu enkele uren per week docente Engels aan de plaatselijke middelbare school.
Ze is een buitenstaander in een Pools bergdorp nabij de grens met Tjechie waar ze ’s winters op de verlaten afgelegen woningen van stedelingen past. Ze heeft enkele vrienden, zoals Eunjer en heel even een liefdevolle relatie met de entomoloog Boros. Janina helpt Eunjer met de vertaling van gedichten van Blake. Daaraan is de titel van het boek ontleend.
Dan is er nog de verkoopster in een tweedehandskledingzaak, Goednieuws. Ze geeft mensen namen op grond van bepaalde kenmerken. Onderwijl sneven enkele dorpsgenoten op nogal onaangename wijze. Janina, een naam die ze onaangenaam vindt, heeft zich bekwaamd in astrologie en koppelt de gebeurtenissen in het dorp aan sterrentekens.
Ze schrijft lange felle brieven aan de politie, waarin ze de jagers van het dorp aanklaagt. Janina heeft flinke aanvaringen met de jagende latere slachtoffers. Ze is zeker niet katholiek, alhoewel ze van de pastoor Geruis (sic) te horen krijgt, dat Polen altijd katholiek zijn. Als ze niet geloven dan zijn ze wel cultureel katholiek.
Tokarzcuk is een meester in de droge dialoog. Dat komt zeker tot uitdrukking in de gesprekken tussen Janina en haar vrienden. Dat maakt dit boek, ondanks de sombere thematiek zo leesbaar. Ook haar soms licht hilarische conflicten met de jagende pastoor brengen een glimlach teweeg.
Haar persoonlijke oorlog tegen het jagen in een dorp, dat de beschermheilige van de jacht Hubertus als patroon heeft, beheerst haar. De dorpelingen zien haar een beetje als een oude heks, een vrouw die ze niet serieus hoeven te nemen.
Van de dichter Blake neemt Tokarzcuk de hoofdletters over. Zo heeft Janina haar Kwalen en krijgen woorden hoofdletters als ze meer aangeven dan de ogenschijnlijke betekenis. Dat maakt het ook een rijke roman. Je krijgt eigenlijk zin om meteen het hele werk van Tokarzcuk te lezen. Deze roman dateert uit 2009 en is nu pas vertaald.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub Van Alles
