Een verrassende zoektocht naar zin
[Recensie] Herinneringen zijn persoonlijk en daarom gekleurd door de beleving van de desbetreffende persoon. Ze laten zich niet feitelijk bespreken want daarvoor zit er teveel emotie in. Je komt er niet altijd gemakkelijk mee voor de dag want het ligt soms gevoelig, ook wel traumatisch.
Zonder dat we het zelf in de gaten hebben, verzamelen we in de loop van ons loop een schat aan herinneringen. Normaal gesproken, zitten die wat dieper weggestopt in de onderste lagen van ons geheugen of in segmenten die slecht af en toe worden aangesproken. Maar wanneer we met gelijkgestemden zijn en onze gedachten dwalen wat af en gaan terug naar vroeger dan vloeien de herinneringen als stromend water. Het roept nostalgische gevoelens op, het doet ons goed al is er soms ook een ondertoon van weemoed: das war einmal…
Jacky van de Goor is onderzoeker, trainer en coach en verzamelde voor haar promotieonderzoek aan de universiteit van Twente honderden herinneringen van mensen. Ze is werkzaam bij het Storylab van deze universiteit dat zich ten doel stelt om verhalen van mensen op te sporen en te analyseren. Jacky kwam op dit idee door de Japanse film After life.
Opvallend in al deze herinneringen is dat geld, materiële zaken en succes daarin geen rol van betekenis spelen. Het draait in onze herinneringen om menselijke relaties, díe zijn voor ons van betekenis. Dat is mooi om te lezen en het zegt iets over de wijze waarop wij ons leven ervaren. Jacky had blijkbaar iets anders verwacht want ze schrijft: “Toch vond ik het confronterend om te zien welke minimale plek geld, spullen en dingen in de herinneringen innemen”, (p.17). Ook werk als zodanig speelt in onze herinneringen een geringe rol.
We zijn blijkbaar toch minder materialistisch dan het in de waan van de dag soms lijkt. Misschien zit er ook wel verschil in het alledaagse en vluchtige waar we ons vaak in verliezen en de dingen van de langere termijn die uiteindelijk meer bevrediging geven en diepere lagen van ons hart aanspreken. Als het er op aankomt dan zoeken we toch naar iets dat emotionele meerwaarde heeft en ons dagelijkse leven overstijgt. Een mooie herinnering is het innerlijk koesteren van zo’n persoonlijk moment.
Herinneringen zijn uiteraard zeer uiteenlopend van karakter. Het kunnen – min of meer gebruikelijke, voorspelbare maar daarom niet minder waardevolle – hoogtepunten in ons leven zijn zoals een geboorte of huwelijk. Maar ook het kleine, alledaagse kan ons op sommige momenten intens raken en bijblijven. Het is sterk afhankelijk van de sfeer waarin het plaatsvindt en van de mate van ontvankelijkheid van jezelf. Je hebt al vaker een mooie zonsondergang gezien maar soms blijft die je bij omdat je in een specifieke stemming of situatie verkeert of dit moment sámen beleeft. Dan is er een diep gevoel van vrede, verbondenheid met elkaar en het leven zelf. Het kan dan zelfs een mystieke ervaring worden.
Jacky is op zoek naar het verhaal van de herinnering. Wat wil die gebeurtenis je vertellen en waarom heeft iets je zo geraakt dat je je het na al die jaren nog helder voor de geest kunt halen? In haar boek “Je leven in één herinnering” gaat zij uitvoerig in op die verschillende herinneringen, vertelt zij vele mooie verhalen van mensen. Zo is er een ontroerend verhaal over een zoon die bij het sterfbed van zijn vader zit en denkt aan de eerste keer dat zijn vader hem als 15-jarige jongen schoor. Nu scheert hij zijn vader voor de laatste keer en het verhaal eindigt met de woorden: “Hij schoor mij, ik scheer hem”, pag 108.
Jacky staat uitgebreid stil bij de verhalen van mensen die herinneringen vertellen. Ze neemt daar alle tijd voor en daardoor valt ze wel wat in herhaling. Haar boek had wel iets beknopter kunnen zijn en had daardoor aan kracht gewonnen. Dat neemt niet weg dat ze een mooi en origineel onderwerp aansnijdt, iets dat in de literatuur nauwelijks aandacht krijgt terwijl het toch bij ons mens zijn hoort. Daar mogen we haar dankbaar voor zijn.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
