Parabels en futuristische verhalen met een boodschap
Aanstaande maandag (21-11) is het Claudel-avond bij De Leesclub van Alles. Dit weekeinde plaatsen we ter voorbereiding nog diverse besprekingen van boeken van Claudel.
[Recentie] Philippe Claudel is een Franse auteur die ook bekend is vanwege zijn films. Afgelopen jaren konden we ons nog verbazen over zijn ietwat verontrustende film Avant l’hiver. De verhalenbundel Les petites mécaniques (Kleine mechanieken) verscheen in Frankrijk al in 2003 en stond tot nu toe wat in de schaduw van zijn bestsellers Les âmes grises (Grijze zielen) en Le rapport de Brodeck (Het verslag van Brodeck). In 2014 kregen we dan toch een vertaling van deze verhalen.
Claudel is een schrijver van de zintuigen. Dat bleek niet alleen uit zijn recente verhalenbundel Parfums, maar ook in zijn ander werk is dit kenmerkend. Claudel zit op de huid van zijn personages. Zo ook in het korte verhaal Paliurus, waarin een man koortsachtig op zoek is naar de betekenis van dit woord. Het hoofdpersonage Igor Beshevich laat letterlijk bloed, zweet en tranen om de betekenis van vreemde woorden te achterhalen. Wanneer hij uiteindelijk halfdood neerzakt, wordt de lezer een ongemakkelijke getuige van zijn lijdensweg. Overigens sterven de meeste personages in de korte verhalen van Kleine mechanieken. Zo treffen we in het eerste verhaal met de veelsprekende titel Woorden van doden een dode dorpskern aan, waar het leven is voorbijgegaan. Alle dorpelingen zijn er plots gestorven. Het tafereel lijkt wel op een vreemd schilderij, of op een scène uit La Peste van Albert Camus.
Verder hebben vele verhalen ook een bijbels kantje. Ze lijken op parabels. De vaak voorkomende afwezigheid van tijd en ruimte draagt hier zeker toe bij. Het verhaal De koopman en de dief is hier een mooi voorbeeld van. Het hoofdpersonage Colin le Bihot krijgt van de Dood de kans om zijn leven te beteren alvorens hij sterft. Hij ondergaat een transformatie van dief naar koopman, en wordt op die manier gelouterd: “Af en toe overdacht hij zijn vreemde levensloop, die in twee duidelijk verschillende levens was verdeeld, die plotseling van elkaar waren gescheiden zonder elkaar ooit weer te ontmoeten.”
Tevens vinden we in deze verhalen een lofzang op de poëzie en op de kunsten terug. Wanneer er geen verhalen of gedichten meer zijn, wordt het leven zinloos. In het futuristische verhaal Arcalie schetst Claudel dan ook een pessimistisch beeld van hoe het leven eruit zou zien wanneer poëzie verboden zou worden. De kaste van de geografen en de wiskundigen hebben de dichters in Arcalie onthoofd of gekruisigd, boeken werden er verbrand. Toch is een fragment van een legende het enige wat nog rest van deze imaginaire stad. Een mooi pleidooi voor de letteren en de poëzie is dit verhaal zeker, alleen jammer dat de boodschap ons net iets te duidelijk door de strot geramd wordt.
De bundel eindigt met een verhaal dat zo mogelijk nog zwartgalliger en futuristischer is. In Tania Vläsi krijgen we een vrouw te zien die geen echte passie of liefde gekend heeft. Op een kafkaëske manier wordt ze tenslotte meegenomen naar een onderzoeksinstituut, waar ze enkel nog machinaal kinderen voort moet brengen. Dit laatste verhaal hebben we het minst gesmaakt, weer omdat een moraliserende boodschap nogal luid meegalmt.
Kleine mechanieken bevat zeker en vast enkele sterke verhalen. Maar in zijn geheel overtuigt de bundel ons niet helemaal
—
Eerder verschenen op http://www.cuttingedge.be/
