Onheilspellende roman over een mogelijke toekomst
[Recensie] Binnen amper drie dagen heb ik Kraaien in het paradijs uitgelezen, maar ik ben er nog niet klaar mee. Ik begin weer bij de eerste bladzijde, waarop binnen een paar zinnen de onheilspellende sfeer voelbaar is. De puzzelstukjes die Ellen de Bruin één voor één aanreikt, in precies het juiste tempo, zijn al op hun plek gevallen. Nu ik niet meer hoef te puzzelen, kan ik nog meer genieten van de prachtige beschrijvingen en ik ontdek nog allerlei toffe details.
Lipa woont op een klein eiland. Ze droomt ervan om te ontsnappen. Het paradijselijke is er allang vanaf: alle landdieren zijn uitgestorven en er zijn nog maar twintig soorten planten. De vijf overgebleven eilanders houden zich in leven met drie soorten groenten, gekookte bladeren, vissen en zeeslakken. Toeristen komen er al jaren niet meer. Maar gisteren is er een vreemdeling met de veerboot meegekomen en Lipa ziet haar kans schoon. Ze moet hem overtuigen om haar mee te nemen.
In het volgende hoofdstuk is het vijftien jaar eerder, de tijd van de laatste toeristen. Tjal, een beroemd zakenman, vraagt zich af wat hij op dit rare eiland doet. Het eten is vies en die oranjewortellikeur is niet te zuipen, maar je moet toch wat. Hij ontdekt dat hij is aangemeld voor een stilteretraite, maar daar gaat hij echt niet aan meedoen. Het vulkaanbad bevalt hem wel.
Drie soorten hoofdstukken worden afgewisseld: naast de verhaallijnen van Lipa en Tjal wordt steeds een stukje geschiedenis van het eiland verteld. Hiermee worden de vragen beantwoord die in het begin worden opgeroepen. Of vooral de vraag: hoe is het allemaal zover gekomen? Vrouwen mogen niet meer reizen zonder man. Het internet is uitgeschakeld. De huisjes van het dorp op het eiland zijn allemaal vervallen en het stinkt er enorm. Het eiland in de verte is verdwenen in de zee. Ellen de Bruin beschrijft de mooie en de lelijke dingen, de natuur en de teleurstellingen. Er is ook symboliek, zoals de kraaien die er echt rondvliegen, maar ook gezien worden als de ronddolende zielen van mensen die geen zerkje hebben gekregen.
Het verlangen van Lipa om te ontsnappen sluimert, maar het groeit in me terwijl ik het boek lees. Ik gun haar een beter leven, met minder angst en beter eten. Zou het haar lukken om met die ene laatste toerist mee te gaan? Omdat ik wil weten hoe het afloopt, lees ik de eerste keer gauw door. Het einde zag ik niet aankomen, ook al waren er wel aanwijzingen voor. Die zie ik als ik het verhaal voor de tweede keer lees, terwijl er ook beweringen zijn waar ik aan begin te twijfelen. Mijn beeld van de verschillende personen wankelt. Ik dacht te weten hoe het in elkaar stak, maar misschien heb ik sommige puzzelstukjes wel verkeerd gelegd. Tot op het einde worden er nog subtiel aanwijzingen gegeven. Wat een geweldige leeservaring. Nu is het tijd om afscheid te nemen van het eiland en van Lipa. Daar gaat ze.
Kijk naar dit interview met de schrijver.
—
Eerder verschenen op Lalagè leest
