Kaarten of toch liever een boekje?
[Recensie] Vroeger was het zo gewoon. Je bezocht een museum, genoot van de kunst en aan het eind van je bezoek liep je de museumshop binnen om wat ansichtkaarten van de werken die je het mooiste vond te kopen als herinnering. Tegenwoordig maken mensen met hun mobieltje foto’s voor thuis.
Nu is er het kunstkaart & boek. Waanders & De Kunst werkt al lang samen met Museum Beelden aan Zee en heeft onder de naam Eigen + Beeld een eerste boek, op A-5-formaat uitgegeven met topstukken uit de collectie van het museum. Het hoort bij de gelijknamige tentoonstelling van het museum. Daar zijn zo’n vijfenzeventig beelden van bekende en minder bekende kunstenaars te zien. Twintig ervan zijn opgenomen in dit kunstkaartenboek. Het is een handzaam boekje met mooi fotowerk. Bart van den Toorn heeft voor eenheid gezorgd in de vormgeving.
Deze uitgave bevat een kort overzicht van de moderne beeldhouwkunst aan de hand van vijf thema’s. Dat biedt een mooie structuur waardoor de bezoeker van de tentoonstelling kan rubriceren wat hij/zij ziet. Je zou het een kijkwijzer kunnen noemen, een instrument waardoor de bezoeken gerichter leert kijken en kort uitleg krijgt over de ontwikkeling van de grote lijnen in de beeldhouwkunst: Monument, Classicisme, Diversiteit, Abstracte en Conceptuele kunst. Dat gebeurt op een toegankelijke manier, in een heldere taal, zonder jargontaal. Een verademing.
Het eerste thema gaat over monumenten. Die staan overal in Nederland in de openbare ruimte: politici, wetenschappers, helden staan vaak sokkels (op een voetstuk) en een koning afgebeeld op een paard staat voor macht. Ze zijn vaak naturalistisch afgebeeld en je kijkt er tegenop. Maar de opvatting over monumenten veranderde. In de 20e eeuw was Mari Andriessen een bekend monumentenmaker. Denk aan de Dokwerker, ter herdenking aan de Februaristaking in de Tweede Wereldoorlog. Het beeld straalt onverzettelijkheid van de gewone man uit en is meer dan alleen een getrouwe afbeelding van een persoon. In Eigen + Beeld staat een gipsen model. Beelden aan Zee heeft een grote collectie aan gipsen beelden/studies in haar Gipsotheek. Beelden die buiten staan zijn niet altijd bedoeld als monument. Ze kunnen iets een toevoegen aan het (stedelijk) landschap, zoals het beeld van Naum Gabo dat staat naast de Bijenkorf in Rotterdam. We zien ook beelden op rotondes, langs de snelweg, variërend in kwaliteit. Het zijn markerings-, oriëntatiepunten geworden.
In ‘Onbegrensd’ komt het Black Lives Matterprotest aan de orde en de daarmee gepaard gaande beeldenstorm tegen beelden die een nationalistisch gevoel oproepen. Men verzet zich tegen het koloniale verleden dat vooral de Nederlandse schatkist vulde. Maar of je die beelden nu moet bestormen? Je moet ze plaatsen in hun context. Pas medio de 19e eeuw kreeg men aandacht voor het exotische en in de eerste decennia van de twintigste eeuw ontstaat aandacht voor de niet-westerse kunst. Tête de femme, het houten beeld van Zadkine is er een voorbeeld van.
Het derde deel heet ‘Back to the future’ en behandelt het neoclassicisme als reactie op de verwoestingen van de Eerste Wereldoorlog. Na de Tweede Wereldoorlog kiezen kunstenaars als Giacometti, Chadwick en Richier voor de vereeuwiging van de geschonden mens. In het vierde deel komt de abstracte kunst aan bod, geïnspireerd door de schilderkunst van De Stijl. Een leuk weetje is dat de vroegste tekenen van de abstracte kunst dateren van het einde van de 19e eeuw toen Cézanne overging tot een meer schematische vlakverdeling van zijn landschappen. Tot slot komt de conceptuele kunst aan bod. Het idee was het vertrekpunt en het uiteindelijke kunstwerk hoefde niet door de kunstenaar zelf uitgevoerd te worden.
En als je dan rondgelopen hebt op de expositie is het leuk om het boekje in de shop te kopen, kijken of je de afgebeelde beeldhouwwerken kunt rubriceren. Je kunt er een kaart (op de achterzijde voorzien van een mooie, korte karakteristieke beschrijving) uithalen en versturen, maar misschien is dat ook wel zonde. Een mooi boekje over beeldhouwkunst in de boekenkast is niet verkeerd, toch?
Tentoonstelling Beelden aan Zee: 16 september 2020 t/m 7 maart 2021
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
