Vluchtelingen
[Recensie] We weten al lang wat vluchtelingen zijn. Het volk Israel ontvluchtte de slavernij in Egypte en trok onder leiding van Mozes naar het beloofde land. In de nadagen van het Romeinse Rijk raakten hele volkstammen op drift en voorafgaand aan maar vooral na de Tweede Wereldoorlog waren ook miljoenen mensen onderweg om elders een nieuw bestaan op te bouwen omdat zij zich niet meer veilig voelden en werden verdreven.
Al vele jaren heeft Europa met vluchtelingen uit andere werelddelen te maken, mensen die uit politieke, religieuze of economische redenen hun heil in ‘het rijke westen’ zoeken. Vooral oorlogen zijn een belangrijke oorzaak van grote en aanhoudende vluchtelingenstromen zoals de oorlogen in meerdere Afrikaanse landen, Afghanistan en Syrië. Zij zorgen voor politiek en maatschappelijk ongemak; landen als Turkije, Griekenland en Polen worden in sterke mate met de gevolgen geconfronteerd.
Vluchtelingen zijn dus al geruime tijd in beeld en we herinneren ons nog het trieste iconische beeld van het aangespoelde dode jongetje op het Turkse strand. Op zo’n moment gaat er een golf van ontroering en verontwaardiging door de wereld maar dat gevoel van medeleven is ook snel weer verdwenen.
Nu zijn er miljoenen Oekraïners onderweg en worden zij in Polen – dat vorig najaar nog berucht was om zijn push-backs van andere vluchtelingen – liefdevol opgevangen. Zo komt de nood van vluchtelingen ook ons eigen land binnen en waar voorheen regels vaak een belemmering vormden, is men nu opvallend ruimhartig en soepel om Oekraïners zo goed mogelijk op te vangen.
Ada Trillo werd geboren in El Paso, in Texas, en groeide op in Juarez, in Mexico, net over de grens. Van huis uit is zij sterk betrokken bij emigranten. Zij volgde een opleiding voor fotografie en maakte een reportage van de Massai in Afrika. Ada Trillo voelt zich zeer verbonden met mensen en wil in dit boek het lot van emigranten documenteren. Hiervoor is zij honderden kilometers met hen meegelopen om hun verhalen te leren kennen. Het boek La caravana del diablo is dan ook een indringend portret van deze mensen onderweg. De zwart/wit foto’s versterken dat effect.
Het boek is opgedeeld in vier perioden die elk worden ingeleid met enige achtergrondinformatie. Er zijn foto’s van ‘the train of death’, een goederentrein die grote afstanden aflegt en waarop emigranten illegaal meereizen. Het is een zeer gevaarlijke onderneming waarbij de nodige ongelukken, soms ook met dodelijke afloop – vandaar de bijnaam – gebeuren.
Een ander deel gaat over de grensrivier tussen Guatemala en Mexico die mensen oversteken. Ada Trillo heeft hier een aantal foto’s bij nacht gemaakt.
Er zijn aangrijpende foto’s van jongeren en moeders met kinderen. De foto’s laten mensen zien die er uitgeput en ongelukkig uitzien; er kan meestal geen lachje af voor de foto. Het is een teken dat de reis een harde, veeleisende en riskante onderneming is want de confrontatie met de Mexicaanse grenspolitie is bedreigend. Huilende mensen worden opgepakt en teruggestuurd.
La caravana del diablo maakt de lezer/kijker deelgenoot van een andere wereld, op veilige afstand maar de 116 foto’s brengen je wel dichter bij de méns achter de vluchteling. Zo wekt het boek begrip voor hun drijfveer want het wordt wel duidelijk dat mensen dit niet zomaar doen. Veel foto’s stralen verbeten vastberadenheid uit. Een boek dat je niet onberoerd laat!
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
