Egodocument over verkeerde keuzes
[Recensie] Het egodocument Moord in Zuid-Afrika vertelt om twee redenen een afschuwelijk verhaal. Allereerst is er de afgrijselijk moord op de Nederlandse man Peet van Es die met zijn vrouw Arine Prins en hun twee kinderen 18 jaar in Zuid-Afrika woonden. Het stel wordt thuis door een groep zwarte mannen overvallen en gemarteld om de kluis geopend te krijgen. Peet overleeft het niet. Het voorval krijgt veel aandacht in de Nederlandse media en de weduwe vertelt in Moord in Zuid-Afrika haar relaas en dat van haar man. De moord is gruwelijk en het verdriet levensgroot. Dat wens je niemand toe.
Maar het boek is om een andere reden ook redelijk afschuwelijk te noemen en dat is wel de manier waarop het Nederlandse stel in het leven staat en dacht in Zuid-Afrika te kunnen gaan wonen en leven. Als je het boek leest weet je al snel dat je als lezer van de ene verbazing in de andere zult vallen. Wat voorbeelden: Toen Arine zwanger bleek te zijn van het eerste kind stelde manlief voor om dat maar snel te gaan vieren; met whisky. De zoon wordt veel te vroeg wordt geboren, Arine meldt hierover: “Hij moest naar Juliana Kinderziekenhuis in Den Haag waar hij een maand lang aan een hart-longmachine heeft gelegen. Zijn longblaasjes waren niet goed ontwikkeld. Moet je hem nu eens zien, nu stoomt hij twee pakjes sigaretten per dag weg”. Ik kan niet ontdekken of het ironisch bedoeld is. In Nederland hebben Arine en Peet tal van baantjes, maar echt een richting in het leven kunnen ze niet vinden. Zonder enige kennis van zaken kopen ze een huis in Zuid-Afrika. Ze hebben niet onderzocht of ze een verblijfsvergunning krijgen, die ze na 18 jaar inderdaad nog steeds niet hebben. Elke drie maanden moeten ze er hun reisvisum zien om te zetten in de volgende. Zo mogen ze er niet werken, Peet is gedwongen om of illegaal of in buurlanden aan zijn geld zien te komen. Verder blijken ze niets te snappen en te weten van de Zuid-Afrikaanse samenleving. Ze vertonen geen greintje inlevingsvermogen en zijn telkens zwaar beledigd als alles wat ze willen ondernemen tegenvalt, omdat het land nu eenmaal anders is georganiseerd dan wat ze in Nederland gewend zijn. Ze maken ruzie met het schoolhoofd van de school waar hun kinderen op school zitten, schelden hem uit dat hij achterlijk is met zijn christelijke stomme geloof, maken ruzie met de buurman die niet wil dat hun honden op zijn terrein komen, maken ruzie met een Engelse dame die een tijd in een huisje op hun landgoed woont, maken ruzie met het zwarte personeel. Kortom, ze maken ruzie met bijna iedereen en zijn elke keer verbaasd dat mensen onaardig doen of anders doen dan ze verwachten of hun bedriegen of wat dan ook. In het boek, in de ik-persoon geschreven door ghostwriter Hugo Verkley, toont Arine geen enkele zelf inzicht, geen enkele zelfspot, het zijn de anderen die hen het onheil aan doen, het zijn de anderen die hen niet snappen en die niet willen doen wat Arine en Peet van ze verwachten. Moord in Zuid-Afrika is het Ik vertrek met volstrekt verkeerde verwachtingen in optima forma. Mensen die nooit naar het buitenland hadden moeten gaan en zeker niet naar het niet bepaald paradijselijke Zuid-Afrika. Mooie natuur, maar dat is dan zo ongeveer het enige wat mooi is, verder valt alles tegen.
Na de moord op haar man wil Arine begrijpelijk er niet meer blijven en keert ze berooid terug naar Nederland, ze woont nu op een flatje driehoog achter. Ghostwriter Hugo Verkley vertelt achterin het boek vertelt dat hij maar liefst vijf Wikipedia pagina’s heeft geraadpleegd om de achtergrond van de hele kwestie goed te kunnen neerzetten. Hinderlijk is dat het boek in de ik-persoon geschreven is zodat je niet weet wat nu de woorden zijn van Arine en wat ghostwriter Verkley er bij heeft geschreven en bedacht. Vermoedelijk legt hij haar allerlei dingen in de mond die zelf nooit zo had geschreven, die ze niet eens weet.
Moord in Zuid-Afrika is een egodocument in de slechte zin van het woord. Te weinig achtergrond, er wordt maar een iemand aan het woord gelaten en niet de andere hoofdrolspelers, het boek is te oppervlakkig, slordig geschreven, zonder zelfkritiek, zonder zelfinzicht, niets meer dan een grote tirade van Ariane wat haar door de rest van de wereld is aangedaan. Die moord op haar man is natuurlijk afschuwelijk en dat je dat moet meemaken wens je niemand toe, maar de keuze om zonder enige kennis van zaken je gezin aan het andere einde van de wereld neer te planten en te denken dat het land daar en de mensen daar zich wel zullen aanpassen aan jouw Nederlandse lompigheid en gebrek aan beschaving is van een leeghoofdige overmoed die zijn weerga helaas gezien het programma Ik vertrek steeds meer heeft. Als de auteurs het boek bedoelen om mensen die zo’n avontuur overwegen tot inkeer te laten komen, dan kan het boek nog eens van grote waarde zijn. Maar ik vermoed dat Prins en Verkley dat niet beoogd hebben.
—
Voor het eerst verschenen op De Leesclub van Alles
Roeland Dobbelaer las voor de Alice Indie Boekprijs voor het onafhankelijke boek een aantal recente non-fictie boeken. Ook Moord in Zuid-Afrika was genomineerd.
