Een reis langs twaalf kanalen
[Signalering] De titel van dit boek is toepasselijk. Nederland heeft met meer dan 1150 kanalen met een totale lengte van ruim 6500 km de meeste kanalen ter wereld, en is het enige land met een vorst met de bijnaam Kanalenkoning. Naar deze koning Willem I is de Zuid-Willemsvaart (1826) genoemd, die van Maastricht naar ’s-Hertogenbosch loopt. Niet elk gegraven water is een kanaal. Het boek geeft een definitie: “een kanaal is een kunstmatige, gegraven waterweg, met of zonder technische kunstwerken als sluizen, duikers of bruggen, ten behoeve van transport, met als doel plaatsen of gebieden op bovenlokaal niveau met elkaar te verbinden”.
De oudste kanalen zijn de Drususgracht en Corbulogracht uit de Romeinse tijd. Het duurde tot de Middeleeuwen voordat er weer kanalen werden gegraven, zoals de Vaartsche Rijn en de Delftse Schie. Het jongste kanaal is het Maximakanaal (2015), een omleiding van de Zuid-Willemsvaart die maakt dat grotere schepen deze route kunnen bevaren zonder dat het wegverkeer wordt opgehouden door geopende bruggen. Kanalen spelen in de Nederlandse geschiedenis in ieder tijdvak een rol die bij die periode past. Dat waren van de 14de eeuw tot in de 19de de afvoer van de turf in ontginningen. In de 17de en 18de eeuw was dit het vervoer van mensen met trekschuiten, in de 19de eeuw de noodzakelijke infrastructuur voor de Industriële Revolutie, en in de tweede helft van de 20ste eeuw het watertoerisme dat de oorspronkelijke functie van veel kanalen overnam. De meeste kanalen zijn aangelegd op initiatief en voor rekening van de overheid, maar ook door particuliere maatschappijen die er voordeel uit meenden te kunnen halen. Tijdens de economische crisis in de jaren ’30 van de 20ste eeuw zijn zelfs kanalen aangelegd als werkverschaffing.
Nederland Kanalenland beschrijft een kanaal per provincie. Ieder kanaal is typerend voor de provincie, maar is ook een voorbeeld van de verschillende soorten kanalen. De geschiedenis van het kanaal wordt beschreven vanuit de reden waarom het werd aangelegd tot en met de huidige functie of de plannen voor de toekomst. Een boek dat aangename lectuur en nuttige historische informatie feilloos verbindt.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
