Hartverscheurende verantwoordelijkheid
[Recensie] Koen is vijftien als hij zijn babyzusje Aukje meeneemt naar het wad. Hij wil haar laten zien hoe mooi het daar is, met de strandvogels en de zeehonden. De dokter heeft gezegd dat het meisje waarschijnlijk voor haar eerste verjaardag zal sterven. Koen wil dat ze dan in elk geval in het paradijs is geweest. Bij eb zal hij over het wad wandelen naar het eilandje met baken, waar hij al jaren door zijn verrekijker naar kijkt, maar nog nooit eerder is geweest.
De hoofdstukken waarin Janke Reitsma over deze wadlooptocht vertelt, worden afgewisseld met terugblikken. Koen woont samen met zijn ouders op een afgelegen plek: tussen twee dorpen in, aan de dijk van de Waddenzee. Het gezin krijgt zelden bezoek. Dat is niet voor niks, want in het verleden had bemoeienis van buiten verstrekkende gevolgen. Wanneer Koen dertien is, wil hij weten wat er precies is gebeurd in zijn vroege jeugd, maar aan wie moet hij dat vragen?
Als Koens moeder zwanger raakt, verandert haar gedrag. Ze is gestopt met haar medicatie en werkt dag en nacht aan haar prachtige schilderijen. Maar de meeste dagen heeft ze niet eens de puf om op te staan. Koen geeft haar stiekem medicijnen en samen met zijn vader maakt hij een dagschema.
Baby Aukje wordt geboren en blijkt een ernstige aandoening te hebben. Moeder komt haar bed amper uit; vader overnacht regelmatig op zijn werk in de kringloopwinkel. Koen zorgt voor zijn kleine zusje. Ondertussen is hij ook gewoon een puber die naar school moet en verliefd wordt. Het is hartverscheurend om te lezen hoe hij Aukje aantreft na school, nat van het kwijl en de kots. Liefdevol wast hij haar. En dan neemt hij het besluit om haar naar het eiland te brengen. Ik betrap mezelf op de gedachte: “dit is niet echt hoor,” omdat ik het zo verdrietig vind. Tegelijk weet ik dat er genoeg kinderen zijn die voor hun ouders of broertje moeten zorgen, terwijl ze zelf niet de kans krijgen om kind te zijn.
Het afwisselen van een uitgerekte spannende gebeurtenis met terugblikken is een beproefd concept om spanning op te bouwen. Ik blader een paar keer vooruit aan het eind van een hoofdstuk, om alvast te weten hoe het verdergaat met Koen die met Aukje door de zee loopt. Zo droevig als zijn situatie is, zo mooi zijn de beschrijvingen van het wad. Soms wordt er een metafoor van gemaakt. Niets ontgaat ons is een sterk en meeslepend debuut.
—
Eerder verschenen op Lalagè leest
