Schrijvers over hun huisdieren
Er stierf niet alleen een dier, er stierf een idee. Een zorgvuldig opgebouwd personage dat mij gered had. Dat kan niet zomaar begraven worden. Dat is niet zomaar klaar. Dat moet ontleed. Het waarom, het hoe. (Georgina Verbaan | Prof. dr. Laurens (kat))
[Recensie] De band tussen mens en dier is voor schrijvers altijd een dankbaar onderwerp geweest. Wie bijvoorbeeld aan Murakami denkt zal ongetwijfeld ook aan katten denken. In meerdere van zijn romans spelen ze een belangrijke zo niet cruciale rol. Vooral in het non-fictie genre zijn er talloze boeken geschreven. Wie met enige regelmaat in de boekhandel komt zal vast bekend zijn met een boek als Bob de straatkat, waarin een straatkat vriendschap sluit met de dakloze straatmuzikant James Bowen. In dit boek wordt uitgebreid verhaald over hoe de straatkat het leven van James Bowen veranderde. Dit soort verhalen gaan er als zoete koek in getuige de ware hausse aan dit soort boeken en de talloze verhalen en anekdotes over de band tussen mens en dier op de verschillende social media kanalen en internetblogs. Neem bijvoorbeeld Laura van der Haar en haar hondje Takkie. Regelmatig post ze haar belevenissen met Takkie, “de grote ijsbreker en verbroederaar”, die door haar volgersschare met liefde wordt gevolgd.
In die zin past het dan ook wel dat er een keer een verhalenbundel over Nederlandse schrijvers en hun relatie tot dieren zou verschijnen. Aan deze bundel heeft een bijzonder interessante en diverse groep schrijvers meegewerkt. Een kleine en willekeurige greep: Nina Polak, Murat Isik, Georgina Verbaan, Arnon Grunberg, de eerder hier genoemde Laura van der Haar, Chris Polanen en Elfie Tromp. Een aantal verhalen zijn reeds eerder gepubliceerd. Het verhaal van Henk van Straten is bijvoorbeeld opgebouwd uit zijn posts op Facebook en een artikel in Trouw. Het resultaat is wellicht mede daardoor een nogal bonte lappendeken geworden. Sommige verhalen zijn nogal anekdotisch opgeschreven (Henk van Straten over zijn hagedis Oscar), sommige verhalen zijn heel beschrijvend (Maartje Smits over haar bijenvolk) en sommige verhalen zijn als een literair kort verhaal opgeschreven (het openingsverhaal van Nina Polak).
Alle verhalen hebben met elkaar gemeen dat er wijze levenslessen zijn te trekken uit onze omgang met dieren. Dat is op zich niet zo heel verrassend, maar alle verhalen zijn duidelijk met genegenheid en betrokkenheid opgeschreven. Afgaande op de verhalen zou je haast gaan denken dat het hier over de grote thema’s van het leven gaat en misschien is dat ook wel zo. Het gaat immers onder andere over liefde, over afhankelijkheid en over vertrouwen. De bundel haakt bovendien mooi aan bij de actuele discussie over hoe ethisch het is om een dier gevangen te houden en aan de tucht van een baas te onderwerpen. Nina Polak vraagt zich dat in deze bundel het meest openlijk af als ze door een dierentuin dwaalt en een gekooide tijger ziet: “We kunnen de dieren onmogelijk vragen of zij gelukkige slaven zijn.”
Toch is er in de meeste verhalen sprake van een zekere wederkerigheid. Net als bij Bob de Straatkat profiteren in de meeste verhalen uit deze bundel zowel mens als dier van de relatie die ze met elkaar aangaan. Er is geen sprake van hiërarchie, al merkt Martijn den Ouden in zijn verhaal nadat zijn hond is overleden na een aanrijding met een auto op dat hij haar te veel vrijheid had gegeven. Dit soort overpeinzingen en twijfels zijn trouwens nog wel meer te vinden in deze bundel. Henk van Straten realiseert zich dat om zijn hagedis Oscar in leven te houden hij daarvoor de levens van krekels op moet offeren. Dat mag volgens Van Straten triviaal klinken, maar hij voert zijn hagedis 5040 krekels per jaar. De mens speelt dus eigenlijk toch een beetje de rol van God. Niet elk verhaal is even beklijvend, maar dat is onvermijdelijk met zoveel verschillende auteurs die op hun eigen manier over dieren schrijven. Onze dieren is in elk geval wél een hele sympathieke bundel met het hart op de juiste plek.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leeslub van Alles
