Reuzen en muizen in literaire wervelwind
De hoogte van de stapels exemplaren van Reus in Scheltema in Amsterdam verraadt het al: de verwachtingen voor de tweede roman van de Vlaamse schrijfster Annelies Verbeke zijn hooggespannen. Sinds het overweldigende succes van haar debuutroman Slaap! in oktober 2003 wacht literair Vlaanderen en Nederland smachtend op het vervolg van dit debutantensprookje. Nu, ruim twee jaar later, is het Verbekes nieuwe roman Reus die zal bepalen of haar verblijf tussen de grote namen slechts tijdelijk was, of wellicht van langere duur zal zijn.
Hannah en Kim, de hoofdpersonen van Reus, zijn zussen. Het zijn jonge moderne vrouwen met een carrière die beiden een partner hebben met de oninspirerende naam Wim. ‘Haar man en mijn vriend heetten allebei Wim. We vonden onze respectieve Wims goede mensen en wisten ook elkanders Wim te appreciëren.’ De zussen zijn niet tevreden. Ze lijden onder eenzaamheid en een te hoog IKEA-gehalte van hun bestaan. Het leven moet grootser en meeslepender en zij moeten het middelpunt zijn.
Hannah werkt als journalist bij een tijdschrift dat !!! heet en heeft daar haar eigen rubriek: ‘Hannahs Freaks’. Het succesvol runnen van de rubriek vereist het onderdrukken van alle vormen van geweten en het uitbuiten van een gepensioneerde hippie die gelooft dat zijn shetlandpony de reïncarnatie van Jim Morrison is, en een transseksuele dwerg met agorafobie. Hannah heeft hier zo’n talent voor dat ze zelfs presentatrice wordt van haar eigen tv-show waarin ze haar freaks mag interviewen. Haar zus Kim brengt haar dagen door met buitenechtelijk relaties. Een keer per jaar, op 15 februari, vieren Hannah en Kim Moedernacht. Ze bellen elkaar dan op schreeuwen dan naar elkaar hoe erg ze de vrouw haten die hen al die jaren geleden verlaten heeft. Verwensingen als ‘Ik hoop dat ze dood is. Met haar opgezwollen rotkop’ en ‘Als we haar ooit terugzien, wensen we haar ebola toe’ gaan dan anderhalf uur over en weer.
Lang denken Hannah en Kim de regie over hun leven te kunnen behouden door de schaduwzijde van het leven te onderdrukken en zelfreflectie te vermijden. Maar het gaat mis. Hannah raakt geobsedeerd door een van haar freaks en wordt tijdens een televisieopname door haar in de hand geschoten. Daarnaast wordt ze ook nog gestalkt door een witharige reus met een Wartburg 353W Tourist, en door een onverwoestbare albinomuis. Kim blijkt zwanger van haar minnaar en ziet de toekomst somber tegemoet: ‘Het moment waarop je beseft dat je geen affaire hebt, maar er een bent, is uitzonderlijk demotiverend.’ Dit is het punt waarop de zussen beslissen dat ze weg moeten. Ze verlaten hun Wims en vertrekken naar Australië alwaar zij als Thelma en Louise hun afgrond tegemoet zullen rijden.
Reus is een bomvolle, bruisende roman. Het hier beschreven plot is slechts een rode draad, maar het zijn juist de talloze kleinere verhaallijnen en geraffineerde plotwendingen die de roman zo fascinerend maakt. De ongenuanceerdheid van Verbekes schrijfstijl is bevrijdend, en de cynische en stoïcijnse observaties van de hoofdpersonen lenen zich stuk voor stuk prachtig voor citaten.
‘Er zwom een bijzonder dikke man voor me uit. Tussen het haar op zijn rug zat iets wat kanker had kunnen zijn. [..] Nadat een verkalkte teennagel even later mijn kuit openkrabde en een bejaarde water in mijn mond spuwde, hees ik mij de kant op. Daar watertrappelden twee vrouwen met gewaagde badmutsen. [..] ‘Er is niet zo veel volk vandaag’, zei de vrouw zonder bril. De andere keek rond, schudde haar hoofd en zei dat het inderdaad goed meeviel. Ik vroeg me af of het de bijziendheid of de prozac was. Ik schatte een drieduizendtal aanwezigen.’
Tegen de achtergrond van de dagelijkse werkelijkheid van Hannah heeft Verbeke nog een tweede dimensie gecreëerd. In een surrealistische decor van waanbeelden zijn fantastische bijrollen weggelegd voor de fictieve albinomuis en Wartburg-reus als vertolkers van het geweten waarvoor Hannah probeert te vluchten. ‘Ik ben de passies die je zegt te willen ontlopen maar die je nooit hebt gehad. Je grootste gemis. De liefde waar je te laf voor bent. Alles wat je hebt verstopt.’ Met Reus heeft Verbeke aangetoond haar plaats tussen de grote namen waardig te zijn.
