Twee keer schaliegas = géén schaliegas
Risicovolle boringen naar onconventioneel aardgas
[Recensie] Wie een spannend en goed geschreven boek op energiegebied wil lezen, zou Tussen hoogmoed en hysterie eens ter hand moeten nemen. Een dikke pil, geschreven door communicatie-adviseur Remco de Boer, over de wijze waarop de voorgenomen exploitatie van schaliegas in ons land mislukt is. Deze ontwikkeling begon vijf jaar geleden, toen een klein Engels bedrijf bij het Brabantse Haaren een proefboring wilde doen. Doelstelling was om te bekijken of schaliegas economisch haalbaar te winnen zou zijn. Schaliegas ontstaat net als andere vormen van aardgas door ontbinding van plantenresten. Om het gas te bereiken gaat een boor verticaal naar drie tot vier km diepte, waarna de boor zich horizontaal een weg door het gesteente zoekt. Met veel water, zand en chemicaliën vindt onder hoge druk het kraken van het gesteente plaats. Het water maakt vervolgens scheuren, het zand houdt ze open en de chemicaliën gaan verstopping tegen.
In de beschrijving van het maatschappelijke proces, dat zich gedurende deze periode afspeelde, benadrukt De Boer de rol van een persoon, arts-epidemioloog Jan-Willem Atsma, bewoner van Haaren, die een sleutelrol in het verzet tegen de schaliegasboringen zou gaan innemen. Maar dat lijkt teveel eer, want voordat deze ‘aartsvader van het verzet’ in oktober 2010 in beeld kwam waren er enkele maanden daarvoor ook al Kamervragen door GroenLinks geweest en de nabij gelegen gemeente Boxtel stelde zich ook al kritisch op. Bovendien waren er meer verontruste burgers in de omgeving van Haaren en stond Atsma niet alleen: “Vier jaar geleden is het burgerverzet in Boxtel met een picknick op de mogelijke boorlocatie gestart,” vertelt Mirjam Bemelmans uit Boxtel in een interview tegen Milieudefensie, “Een lokale actiegroep werd opgericht uit mensen met een zeer verschillende achtergrond: boeren, bezorgde moeders, duurzame inwoners, leerkrachten, technici, medici, juristen etc.”
De Boer belicht met name hoe het mogelijk is dat activisten de discussie over schaliegas naar hun hand weten te zetten. Dat er ook wel eens sprake zou kunnen zijn van al dan niet wetenschappelijke onderbouwde argumenten komt minder aan de orde. Zo is bekend dat de winning van schaliegas om enorme hoeveelheden water vraagt. Daarnaast zijn er verschillende chemicaliën nodig, zoals glutaaraldehyde, polyacrylamide en zoutzuur, waarvan ongeveer een kwart van het ingebrachte volume na gebruik uit het proces komt, al dan niet vervuild met benzeen, kwik, arseen en radioactieve materialen.
Uiteindelijk valt het besluit in juli 2015 dat schaliegaswinning in ons land voorlopig van de baan is. De Boer lijkt dat te betreuren. “Alle energievormen hebben ook nadelen, en dus zal er ook tegen alle vormen verzet zijn,” aldus het laatste hoofdstuk. Het veel moeilijker te bewijzen punt, of het werkelijk de coalitie van verontruste burgers in samenwerking met ‘door de wol geverfde’ activisten was, die ervoor zorgde dat schaliegaswinning van de agenda verdween, of dat er toch een rationele benadering in het spel was blijft buiten beschouwing.
Wie inhoudelijk meer zou willen weten over schaliegaswinning kan terecht bij Schaliegas in 1 uur en 43 minuten, van politicoloog en ingenieur Rolf Heynen, verbonden aan het duurzaam kennisinstituut Good! In 100 pagina’s weet Heynen goed de hot items van schaliegaswinning in kaart te brengen. Zaken als: hoeveel water is nodig voor het zogenaamde fracking, hoe gevaarlijk zijn de gebruikte chemicaliën, wat zijn de verschillen tussen de boringen in de Verenigde Staten en in ons land, wat gebeurt er in andere landen, zoals Canada, Australië en Polen. Wat zijn de risico’s van de verlate putten? Veel vragen waar volgens het boek met name vanuit de olie- en gasindustrie te weinig antwoorden op zijn. Uiteindelijk pleit Heynen ervoor om niet meer in fossiele brandstoffen te investeren maar in duurzame bronnen. De mogelijke impact van schaliegaswinning door schade en vervuiling kan groot zijn, en de risico’s op lange termijn zijn niet goed bekend. “De toekomst van onze energievoorziening is schoon, decentraal, stabiel, goedkoop en in handen van velen,” aldus het slotwoord. “Laten we daar vandaag mee beginnen.”
—
Eerder verschenen http://www.fluxenergie.nl
