“Overvliegende ganzen: ze slepen de wildernis mee in hun spoor”
[Recensie] In Stille wateren beschrijft John Lewis-Stempel min of meer in de vorm van een dagboek en aan de hand van de vier jaargetijden (winter, lente, zomer, herfst) in prachtig proza het verhaal van de dieren en planten die in en rond plassen en vijvers leven. Hijs schrijft over de larven in de modder tot de patrouillerende vleermuizen in de nachtelijke hemel erboven.
Lewis-Stempel besloot na het lezen van Happend naar lucht van George Orwell (een klaagzang om de kindertijd en om het ongerepte Engeland dat in de jaren dertig al weinig meer dan een herinnering was) iets terug te doen voor de vijver en plas. Het boek dient daarom, aldus Lewis-Stempel, gelezen te worden als een lofzang op en pleidooi voor de plas en de vijver. Reden waarom het boek ook eindigt met een epiloog over de tuinvijver, waarin Lewis-Stempel tips geeft voor de aanleg van een tuinvijver.
De hoofdstukken springen heen en weer tussen de vijver in Herefordshire, bij zijn boerderij in Engeland, en de vijvers in Frankrijk die hij tijdens studiereizen over biologische, duurzame landbouw bezocht. Met daar tussendoor uitstapjes naar vijvers in de buurt.
Duidelijk wordt dat het victoriaanse tijdperk de gouden eeuw was voor Britse vijvers en plassen, maar de afgelopen eeuw is het grootste deel daarvan verdwenen. Van de vijvers en plassen die er op het Britse platteland over zijn (ongeveer 470 000) is het grootste deel vervuild en gedegradeerd door verwaarlozing. Twee derde van alle plassen is vervuild met slechts twee landbouwchemicaliën – stikstof en fosfaat, de hoofdbestanddelen van kunstmest.
Lewis-Stempel toont in dit boek tevens dat zijn eigen filosoferen ten diepste geïnspireerd wordt door grote schrijvers en dichters als Henry David Thoreau, George Orwell, Edward Thomas, Thomas Hardy, Peter Scott en John Clare.
Stille wateren is veel meer dan een natuurdagboek. Naast schitterende passages over de natuur (“Ergens in de verte krijste een kerkuil, die alle verlatenheid van de nacht in de bergen in zijn roep wist te vangen.”) rond vijver en plas vormt het ook de neerslag van reflecties van een boer die de veranderingen in het landschap en het landschapsbeheer opmerkt, zich zorgen maakt over zijn dieren en al terugblikkend en filosoferend over zijn land trekt.
Een leuke bijkomstigheid is dat, naast een leeslijst voor vijver en plas, een lijst met muziek over vijver en plas is opgenomen.
De auteur
John Lewis-Stempel is een Engelse boer en historicus (militaire en natuurlijke historie) en heeft meer dan vijftien boeken geschreven. Hij won met twee van zijn boeken de Wainwright Prize for Nature Writing. Bij Atlas Contact verschenen van hem Weideland. Lewis-Stempel werd geboren in Herefordshire, waar zijn familie al meer dan 700 jaar woont. Hij schrijft ook columns voor Country Life en The Times over natuur en landbouw.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
