Eten onderweg – toen en nu
[Recensie] Momenteel kan het even niet, maar normaal gesproken doen we dat graag: onderweg even ‘ergens aansteken om een hapje te eten’. Dit boek Trek bespreekt niet onze horeca-cultuur – dat zou ook een interessant onderwerp zijn – maar staat stil bij alles we zelf meenemen en eventueel klaarmaken wanneer we in uiteenlopende situaties en met verschillende vervoersmiddelen op pad zijn. Daarnaast is het bijna een cultuurhistorische verkenning van mensen die op velerlei manieren vroeger en nu op reis gaan. Alleen de onderwerpen trekschuit en postkoets ontbreken.
Charlotte Kleyn is conservator van de gastronomische collecties van het Allard Pierson van de Universiteit van Amsterdam en weet dus het nodige van onze gewoonten rond eten en drinken af. Zij plaatst in Trek de onderwerpen in een bredere context waardoor de lezer niet alleen iets opsteekt over voedsel maar ook over het historische kader waarbinnen dit plaatsvindt.
De eerste hoofdstukken van Trek schetsen interessante beelden van het leven op kogge- en VOC schepen. Uit de verhalen die Charlotte Kleyn daarover vertelt, blijkt wel dat we het leven aan boord van schepen vroeger bepaald niet moeten romantiseren.
Hoewel de nadruk op voedsel valt, neemt de lezer tegelijk veel mee van de tijd en situatie waarin dit plaatsvindt. Zo komt er interessante informatie naar voren die je in andere historische en culturele boeken vrijwel niet tegenkomt. De verhalen zijn boeiend en zeer toegankelijk geschreven.
Interessant is het verhaal over het leger waar ook de nodige aandacht aan moderne ontwikkelingen wordt besteed zoals de mobiele satellietkeuken zodat we ons wellicht gedateerde beeld kunnen bijstellen.
Nooit geweten dat onze manieren van picknicken al in de 14e eeuw in Italië plaatsvond. In het boek Decamorone wordt dit al beschreven. Een advertentie uit 1882 prijst luxe artikelen aan waaruit duidelijk wordt dat picknicken toch wel iets voor de gegoede klasse is.
Dat cruisereizen gepaard gaan met overdadige buffetten en dat de alcohol royaal vloeit, is algemeen bekend maar de stoomschepen van weleer kenden ook al de nodige luxe. Aardig om te lezen dat er levend vee aan boord ging om voor kwalitatief goede en verse maaltijden te kunnen zorgen. Op een schip van de Holland Amerika Lijn waren maar liefst 80 koks aan het werk! Ook aan boord van internationale treinen werd kwaliteitsvoedsel geserveerd waarvoor gerenommeerde koks werden aangetrokken.
De eerste stewardess uit 1930 schreef een instructieboekje voor haar toekomstige collega’s en beval daarin het meenemen van een picknickmand aan zodat men de passagiers van het nodige kan voorzien. Interessant om te lezen is de massale bereiding van voedsel dat door de luchtdruk en luchtvochtigheid hoog in de lucht minder smaak heeft. Dit wordt gecompenseerd door kruiden.
Zo zit dit boek vol met aardige achtergrondinformatie rond ons eten en drinken buiten eigen huis zoals het Kampeerders-kookboek uit 1929.
Een ontzettend leuk boek om te lezen en de tekst wordt aangenaam geïllustreerd door vele foto’s en afbeeldingen. Een origineel cadeau voor iedereen die graag kookt en bakt want dit onderwerp werd nog niet eerder belicht. Overigens kunnen de lezers ook zelf aan de slag want bij ieder hoofdstuk staan historisch getinte recepten.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
