Ingetogen leven met een verzetsmoord
Op het eerste gezicht doet Victoria wel wat aan De aanslag denken: het leven van de hoofdpersoon staat in het teken van verzetsmoord. Studeerde Anton anesthesie om het te vergeten, Victoria studeert geschiedenis om het uit te zoeken. En ze achterhalen beiden de waarheid pas laat in hun leven. Natuurlijk, Victoria is ook geen over-pretentieus jongensboek waar geen straatnaam zonder betekenis is. De chronologie van het verhaal steekt ook wat vernuftiger in elkaar. Niettemin krijg ik halverwege pagina 12 het merkwaardige gevoel alsof ik daar de opening van de roman lees:
‘Victoria wist al als klein meisje dat aan haar de taak was toevertrouwd de moordenaar van haar vader te vinden en de herinnering aan haar verwekker levend te houden. Daarom luisterde ze beter naar de verhalen over hem dan naar aanwijzingen over het vasthouden van een vork of het opruimen van haar kamer.’
Het klinkt als het begin van een nietsontziende, monomane zoektocht. In de pagina’s daaraan voorafgaand wordt de aanslag op Leon Verhagen beschreven, en al snel begint zijn dochter alle mogelijke details te verzamelen. Tijdens de oorlog werkte haar vader voor het verzet vanuit de meest effectieve dekmantel denkbaar: als leverancier van ransels voor het Duitse leger. In de chaos van de bevrijding wordt zijn verhaal niet geloofd en zit hij vier maanden in een krijgsgevangenkamp vast. Een jaar na zijn terugkomst wordt hij in de deuropening van zijn huis neergeschoten, drie maanden voordat zijn dochter geboren wordt.
De vrees voor monomanie blijkt gaandeweg ongegrond. Hoewel de zoektocht van Victoria naar de moordenaar van haar vader de rode draad in het verhaal is, wordt deze nergens geforceerd op de voorgrond geplaatst. Het leven van Victoria is de ruggengraat van het boek. Haar verhaal wordt afgewisseld met verhalen over haar vader in de oorlog, zoals ze die hoort van familieleden en bekenden uit die tijd. Hoewel de ware toedracht van de gebeurtenissen die leiden tot de moord op Leon voor een zekere spanning zorgt, raakt het naarmate de jaren verstrijken meer op de achtergrond in het leven van Victoria. Pas als op het einde duidelijk wordt wie de aanslag gepleegd heeft, en waarom, valt op hoe knap de geschiedenis door het verhaal is gevlochten.
Tot dat moment is het Victoria zelf die de aandacht van de lezer vasthoudt.
‘Een tijdlang was ze gelukkig. Het verbaasde haar dat ze niet zwanger raakte. Ze twijfelde eraan of het haar speet. Ze dacht van niet, ze had zich eerder aan Hein en Kaatje geërgerd dan dat ze iets aantrekkelijks in hen had ontdekt, nog steeds trouwens, baby’s van vriendinnen of collega’s verveelden haar binnen vijf minuten, kinderen waren pas aantrekkelijk in de puberteit.
Huubs dochter was twee jaar jonger dan Victoria, maar gedroeg zich als een verwend kind. Om haar hield Huub zijn appartement aan. Victoria was er blij om, ze wist dat hun relatie niet duurde tot de dood erop volgde. Iedere dag samen was goed, tot ze op een dag tot de ontdekking kwamen dat het genoeg was.’
Alledaagse dingen als school, werk, relaties, de langzame aftakeling van haar moeder worden met een aangename, soms melancholische berusting beschreven, zonder dat Bentis in dwepen of verheerlijking vervalt. Victoria is daarmee een knap en ingetogen boek over een vrouw die met het verleden leeft, maar zich er niet door laat leven.
