Een ouderwetse man in weken van overvloed
Nu de goedheiligman er is, mogen we weer over hem lezen. Voor wie alle tekeningen van Charlotte Dematons’ prentenboek heeft uitgeplozen, of Sinterklaas bestaat! met Bram van der Vlugt, is er nu een nieuw schoencadeau: Thomas Verbogts Wat heeft Sint voor jou gekocht. Columns en een paar verhalen rondom het kinderfeest. Wie de columns met mate leest, geniet het meest, maar vooral in de langere verhalen roept Verbogt een warm sprookje met rafelranden op, met sneue Sinten, amoureuze ontmoetingen, melancholie en een snufje columnistenmoralisme. Uitpakken maar.
Columns van een ouderwetse man
Al dertig jaar is Thomas Verbogt (Nijmegen, 1952) columnist, momenteel dagelijks voor De Gelderlander. Dat zijn een boel Sinterklaasvieringen om over te schrijven, en die indruk overheerst dan ook als je de stukken na elkaar leest. (En dit is nog maar een selectie!) Tegelijk verandert er weinig. Verbogt begint altijd te laat met zijn voorbereiding, heeft zijn jeugd als referentie en koopt zijn cadeaus steevast in het warenhuis. Bestaan er nog warenhuizen? In ieder geval in Verbogts persoonlijke Sinterklaasverhaal, wars van webwinkels, maar ook zonder boekhandelservaring.
In de latere jaren moet daar wrevel bijgekomen zijn, over de gevoelde noodzaak door tv-makers om Sinterklaas met een verhaal op te zadelen, met intrige en spanning. ‘Men was natuurlijk bang dat de thuis kijkende kinderen zich snel zouden vervelen als ze Sinterklaas alleen maar door de straten zagen gaan. Ik heb geen verstand van kinderen, maar weet zeker dat ze zich niet vervelen. Vol verwachting klopt hun hart!’ Het is al spannend genoeg! En heel recent komt daar de Pietendiscussie bij, waarin Verbogt zich aan de traditie vastklampt. Dat staat hem minder goed, die ouderwetse mannenmeninkjes. Natuurlijk, het is een pose, dat hoort bij het columngenre, maar zoals Verbogt elders laat zien biedt Sinterklaas ruimte aan alle gezindten.
Vervreemding
Hij verwoordt zijn meninkjes ook wel oorspronkelijker: ‘Gauw nog even een ander speerpunt van het comité: we willen nu nog niet horen dat “de omzet” dit jaar hoger is dan vorig jaar. Omzet, bah! Is iets voor januari.’ Hear hear! Maar Verbogt is echt beter als observerend columnist.
- Een dronken Sint die in een bloemenkraan valt. ‘De vrouw roept fel: “Zie de maan schijnt door de bomen!” Een treffend citaat vind ik dat.’
- ‘Zwarte Piet rookt fel een sigaret, ze is een vrouw, deze Zwarte Piet, haar donkerpaarse maillot laat goede benen zien. Sinterklaas spreekt dreunend: “Dit. Is. De. Laatste. Keer. Dat. Je. Me. Voor. Lul. Zet.”‘
- ‘Een huisdeur gaat open en Sinterklaas komt naar buiten. Hij heeft zijn mijter niet op en draagt geen staf, maar verder is hij in vol ornaat. Hij draait zich om en omhelst innig een jonge vrouw. Die is niet in vol ornaat. Ik ben een passant en sta niet te zichtbaar stil om het tafereel aandachtig te bestuderen, maar volgens mij heeft ze geen kleren aan. Ze ziet er goed gelukt uit.’
Sinterklaas is een van de laatste notabelen in onze maatschappij, een van de weinige functionarissen die nog een rol moet spelen. Al wat aan menselijks daarbij komt, werkt vervreemdend. Met zijn als omstandige vriendelijkheid vermomde meedogenloosheid laat Verbogt zien wat er achter die tabberd zit. Een lul dus.
Alles wat voorbijgaat
Toch houd ik meer van Verbogt als romancier, en als de anekdote zich uitrekt, de ik zich niet meer achter het columnistenschild kan verschuilen, en zelfs Sinterklaas de karikatuur ontstijgt, dan verschijnt de literator. Er is een prachtig verhaal waarin de veertienjarige ik zijn sigaretten kwijt is, net voor 5 december. En er is de confrontatie – in Sinterklaaskledij – met een jeugdliefde.
‘Dan zegt ze: “Maar toch vond Sinterklaas me een lief meisje.”
Ik knik: “Ja, een heel lief meisje. Nog. Nu bent u de lieve oma van Marthe. Sinterklaas vindt het ook heel lief dat u samen met Marthe een liedje gaat zingen.”
Lief, denk ik, nog nooit zei ik zo vaak lief achter elkaar. Het is net alsof ik zachte wanhoop voel om alles wat voorbijgaat, om alles wat verdwijnt, om alles wat we niet vast kunnen houden.’
Ja. Wanhoop is een groot woord, en je hoeft dat allemaal niet zo expliciet te maken om het heerlijk droef te maken, maar het mag. Niet omdat dit schoencadeau – € 9,95 nota bene maar – mag delen in de overvloedigheid van sentiment van de man uit Myra. Dat ook hoor. Maar vooral omdat Sinterklaas een passend bijpersonage is in een oeuvre over verleden en geheugen en de tijd. Hopelijk heeft Sint dus een ander boek van hem erbij gezocht / En beide voor dit lieve kind gekocht.
