De opportunistische vader des vaderlands
[Signalering] Het is mode om ‘vaderlandse helden’ te ontmythologiseren. Dit boek doet dat met de ‘Vader des Vaderlands’. Het is in de media ontvangen als de biografie die definitief afrekent met Willem van Oranje. Dat is teveel eer voor deze uitwerking van een ‘profielwerkstuk’ van twee gymnasiasten. Het is niet het eerste boek dat Willem van Oranje ontmythologiseert. K.W. Swart noemde hem in 1994 een machtspoliticus die in de behartiging van de belangen van de hoge adel, maar ook die van zichzelf en zijn familie geen middel schuwde, maar ook de man die aan de wieg stond van de nieuwe wereldorde die in de 17de eeuw vorm kreeg.
In 2010 onderstreepte Olaf Mörke Willems opportunistische gedrag, maar toonde ook aan dat hij zijn ideeën wist om te zetten in een politieke praktijk die het samenleven van mensen met verschillende religieuze en levensbeschouwelijke achtergrond in de Republiek beter mogelijk maakte dan elders in Europa. Toch geen geringe verdienste. Brouwer en Wouters beroepen zich op roddelhistoricus J.G. Kikkert en natuurlijk op de 19de-eeuwse rooms-katholieke historicus W.J.F. Nuyens, niet op kritische en moderne etenschappers als Guido Marnef en Simon Groenveld. Er is allang debat over de vraag hoe vaderlijk Willem van Oranje was voor Nederland, maar dan wel op basis van een serieuze analyse met correcte feiten en met aandacht voor de context. Je schrijft als serieuze historici natuurlijk niet zonder bronvermelding dat Lumey van der Marck de monniken in Gorcum martelde en doodde op aanwijzing en zelfs tot vreugde van Willem van Oranje. Zeker niet als je daarmee de bestaande geschiedschrijving als onwaar wilt bestempelen. Het boek wemelt van de fouten en de auteurs zijn inconsequent. Zo noemen ze eerst Willems verheffing tot Vader des Vaderlands typerend voor de 19de-eeuwse behoefte aan nationale helden, maar laten ze in hun nawoord de mythevorming al in de 17de eeuw beginnen. Vaderlanders met een schijnbaar onwankelbare reputatie aanvallen mag, maar een uitgever moet wel goed letten op de kwaliteit van werk dat hij publiceert. En die is hier analytisch en feitelijk ver beneden peil.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
