In het spoor van Jezus
Erik Borgman ziet dominicaans leven als getuigen van de waarheid. Dat brengt hij in zijn nieuwste boek in de praktijk, zodat Zielen winnen te lezen is als zijn getuigenis van de waarheid.
[Recensie] Theoloog Erik Borgman is niet bang voor grote woorden, zoals al meteen duidelijk wordt in zijn keuze voor de titel. Hij windt er geen doekjes om: zielen winnen, hier is het hem om te doen. Zich ervan bewust dat het ‘winnen van zieltjes’ niet hoog aangeschreven staat, vindt hij die hedendaagse afkeer daarvan bijzonder problematisch. Tegenover deze afkeer stelt hij dat het ‘heil van de zielen’ juist aan de bron dient te staan van iemands gelovige leven. “De ziel,” schrijft hij, “is alle moeite waard die maar nodig mocht zijn om haar te winnen.”
Met dit uitgangspunt heeft Borgman in deze bundel een selectie gemaakt uit eerdere artikelen en overwegingen. Hij richt zich daarbij vooral op stukken met een persoonlijk of een getuigend karakter, met als resultaat dat dat de teksten veelal afkomstig zijn uit overwegingen die hij in verschillende kerken gehouden heeft. Waar nodig heeft hij de artikelen geactualiseerd of anderszins geredigeerd zodat ze goed op elkaar aansluiten. Zo neemt hij de lezer mee langs een keur aan onderwerpen. Gaandeweg leert de lezer zo de gelovige en de theoloog Erik Borgman beter kennen.
Borgman begint met een studie naar de ziel, en stapt vervolgens over naar religieus en dominicaans leven. Daar wordt duidelijk dat de kern van geloven voor hem de radicale toewijding aan God is, in het spoor van Jezus. Centraal in zijn religieuze leven staat dit: “midden in de wereld van secularisatie en ontkenning van God, te handelen, te denken en te spreken alsof God zou bestaan”. Religieuzen, zo zegt hij, moeten Jezus navolgen en zich begeven in gebieden en gemeenschappen die er eigenlijk niet bijhoren. Geloven is allereerst een manier van leven. Tegenover het religieus doe-het-zelven zet hij het beeld van de mens die zich realiseert dat hij door God gezocht wordt.
Vervolgens passeren verschillende onderwerpen de revue. Om er een paar te noemen: God, Gods goedheid maar ook Godverlatenheid, vrijheid en liefde, Gods toekomst en de goddelijke heerschappij. En de kerk als onverbrekelijke gemeenschap. Deze kerk is voor Borgman vóór alles de plaats “om je steeds opnieuw zo te laten aanspreken, dat je de wereld en jezelf anders gaat zien dan je dacht dat zij zijn”. Oftewel, een plek om buiten de gebaande paden te treden die hij in dit boek grondig verkent.
Theologie is voor Borgman niet het denken óver religie, maar het religieuze denken zelf. En dat brengt hij in dit boek in de praktijk. Hij grijpt daarbij steeds terug op zowel de Bijbel als de rooms-katholieke traditie. Speciale aandacht besteedt hij aan de Dominicaanse traditie, waar hij als lekendominicaan deel aan heeft. Zijn contact met de dominicanen dateert al uit zijn studieperiode in Nijmegen, waar hij mede beïnvloed werd door het gedachtegoed van de dominicaan Edward Schillebeeckx, die daar hoogleraar dogmatiek was. Later, vertelt hij, herkenden de dominicanen in zijn werk een voortzetting van hun traditie en boden hem een aanstelling aan. De liefde kwam van twee kanten.
De dominicanenorde wordt ook de Orde van de Predikers genoemd. Zoals het de taak van contemplatieve ordes is om de kerk eraan te herinneren dat zij altijd in staat van gebed moet zijn, noemt Borgman het de taak van deze orde om de kerk eraan te herinneren dat prediken tot het wezen van de kerk behoort. En dat is een taak die hij graag op zich neemt.
—
Eerder verschenen in Volzin
