Niemandsland Neutraal Moresnet
[Recensie] Wist je dat het drielandenpunt bij Vaals ruim honderd jaar lang een vierlandenpunt was? In 1815 werd Napoleon verslagen bij Waterloo. De grens tussen de Nederlanden en Pruisen moest opnieuw worden vastgelegd. Over één stukje land kon men het moeilijk eens worden: het grensgebied waar de zinkmijn van Kelmis lag. Daarom werd dit een soort niemandsland, met het idee dat dit binnen een paar jaar wel duidelijker zou worden. Uiteindelijk bestond Neutraal Moresnet van 1816 tot 1919.
David van Reybrouck, bekend van zijn boek Congo, vertelt in Zink met verve over Moresnet. Historische feiten worden afgewisseld met persoonlijke verhalen. Neutraal Moresnet was een bijzondere plek. Een jonge ongehuwde zwangere vrouw vluchtte erheen uit Pruisen. Haar zoon kreeg de Neutrale nationaliteit en werd opgenomen in een pleeggezin. Maar ook veel misdadigers wisten het landje te vinden, zodat ze niet gepakt konden worden.
Zo’n neutraal land was ook de ideale plek voor de Europese kunsttaal Esperanto. Er werd natuurlijk Duits en vooral plat dialect gesproken in Moresnet, maar Belgen en Duitsers woonden er door elkaar. De Esperantoclub had opvallend veel leden voor zo’n klein dorp. In 1908 werd besloten dat Neutraal Moresnet de hoofdstad van het Esperanto moest worden, in plaats van Den Haag.
Het essay eindigt met treurige verhalen uit de Eerste Wereldoorlog. Moresnet werd verscheurd: zowel Duitsland als België riep Neutrale mannen op als soldaat.
Dit boekje lijkt het topje van de ijsberg. Misschien is David van Reybrouck wel journalist Philip Dröge tegengekomen, want die heeft net een boek uitgebracht met de titel Moresnet. Maar het zou ook zomaar kunnen dat ze allebei onafhankelijk op dit onderwerp kwamen, omdat het 200 jaar geleden is dat dit land ontstond. Het levert in elk geval mooie verhalen op.
—
Eerder verschenen op Lalagèleest
